Moduł II, Mikroekonomia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Rynek, popyt, podaż1. Pojęcie rynku2. Klasyfikacja rynków3. Funkcje rynku4. Popyt5. Klasyfikacja popytu w zależności od motywów nabywców6. Krzywa popytu7. Nietypowe krzywe popytu8. Determinanty popytu9. Podaż10. Nietypowe krzywe podaży11. Determinanty podaży12. Równowaga rynkowa13. Przesunięcia krzywych popytu i podaży14. Podaż i cena a czynnik czasu15. Niedobór i nadwyżka16. Elastyczność cenowa popytu17. Elastyczność dochodowa popytu18. Elastyczność mieszana popytu19. Elastyczność cenowa podażyBibliografia1. Pojęcie rynkuW literaturze ekonomicznej nie ma jednoznacznej definicji rynku. Do najczęściej spo-tykanych ujęć należą te, które definiują rynek jako:—całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w jakich one przebie-gają,—obszar (ogół miejsc), w których sprzedawcy i kupujący dokonują wymiany określo-nych towarów,—instytucję, przez którą działają siły kształtujące ceny, popyt i podaż,—urządzenie (układ), przez które kupujący i sprzedający wzajemnie oddziałują na sie-bie dla określenia cen i ilości towarów,—ogół stosunków między sprzedającymi i kupującymi, kształtujących ceny, popyt i podaż,—proces, za pomocą którego kupujący i sprzedający określają, co chcą kupić lub sprze-dać i na jakich warunkach,—grupę firm i jednostek (osób) kontaktujących się wzajemnie w celu zakupu lub sprze-daży dobra1.Jeśli chcesz obejrzeć film prezentujący zasady działania wolnego rynku, kliknijtutaj.Rynek jest podstawowym mechanizmem rozwiązywania trzech kluczowych problemów:—Co produkować?—Jak produkować?—Dla kogo produkować?Fabryka dżemu musi podjąć decyzję, jaki dżem produkować — truskawkowy czy wiś-niowy, z dużą czy obniżoną zawartością cukru, z kawałkami owoców czy bez. Kolejnepytanie, na które musi sobie odpowiedzieć, to „jak produkować?” — jak najtaniej czy jaknajlepszej jakości, wykorzystując ludzi czy maszyny. Następny problem, który się poja-wia — „dla kogo produkować?” — jest bezpośrednio związany z dwoma poprzednimi:produkować/sprzedawać każdemu czy tylko wybranym (małym sklepom, a może hiper-marketom), produkować dla biedniejszych czy bogatych.1 Szerzej: Samuelson P. A., Nordhaus W. D.,Ekonomia 1,PWN, Warszawa 1995, s. 25–26.22. Klasyfikacja rynkówRynek można klasyfikować według wielu różnych kryteriów. Z punktu widzenia dal-szych analiz najważniejsze są trzy kryteria przedstawione na poniższym wykresie.Wykres 1.Klasyfikacja rynków——————Sytuacja rynkowa:rynek nabywcy — ma miejsce, gdy podaż jest większa od popytu (produkcja jest większa,niż ludzie chcą kupić) — nabywcy mają wówczas silniejszą pozycję, więc dyktują warunki;rynek sprzedawcy — ma miejsce, gdy popyt jest większy od podaży — sprzedawcymają wówczas silniejszą pozycję, więc dyktują warunki.Stopień jednorodności przedmiotu:rynek homogeniczny — dobra na takim rynku są jednorodne, tzn. identyczne, bezwzględu na to, gdzie, kiedy i u kogo są kupowane; w związku z tym jedyną determi-nantą zakupu jest cena (np. benzyna, energia elektryczna, cukier);rynek heterogeniczny — dobra na takim rynku są różnorodne, tzn. różnią się od sie-bie w zależności od czasu, miejsca i podmiotu zakupu (np. dżem w zależności od pro-ducenta różni się zawartością cukru, owoców, konserwantów czy kształtem słoika);cena jest więc jedną z wielu determinant wpływających na zakup.Stopień wyrównywania się ceny:rynek doskonały — charakteryzuje się spełnieniem następujących warunków: roz-proszenie po stronie popytu i podaży (wielu kupujących i sprzedających), brak barierwejścia na rynek, przejrzystość (transparencja) — pełne informacje o rynku, jedno-rodność dóbr i usług;rynek niedoskonały — nie są spełnione warunki rynku doskonałego.33. Funkcje rynku—————Rynek to podstawowy regulator procesów gospodarczych, który:dokonuje obiektywnej wyceny dóbr,jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych (ceny, popyt,podaż),jest niezbędnym warunkiem racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych— umożliwia podejmowanie decyzji na podstawie rachunku ekonomicznego orazskłania do racjonalnego (oszczędnego) gospodarowania zasobami,umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce,jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i zarazem mechanizmem do-stosowywania produkcji do potrzeb — dopiero na rynku okazuje się, czy produkcjaznalazła uznanie nabywców2.s. 43–45.2 MilewskiR., Kwiatkowski E.,Podstawy ekonomii,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007,44. PopytPopytto ilość dobra, jaką nabywcy są w stanie (są skłonni) nabyć po określonej ceniei w określonym czasie.Z punktu widzenia możliwości nabywczych konsumentów wyróżniamy popyt efek-tywny i potencjalny.Popyt efektywnyoznacza pragnienie nabycia określonego dobra,które jest poparte możliwościami dochodowymi (finansowymi) — konsument chce cośnabyć i ma na to pieniądze.Popyt potencjalnyoznacza natomiast pragnienie nabyciaokreślonego dobra, które nie jest poparte możliwościami dochodowymi (finansowymi)— chcemy coś kupić, ale nas na to nie stać.Na skutek zmiany cen lub/i dochodów popyt potencjalny może przekształcić sięw efektywny i odwrotnie — np. chcemy kupić helikopter, aby nie stać w korkach, ale niemamy wystarczających środków finansowych. Jednak wygranie w Lotto 17 mln zł spra-wi, że popyt potencjalny przekształci się w efektywny.W obszarze zainteresowania ekonomistów mieści się popyt efektywny, gdyż tylko onma wpływ na sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw. Gdyby przedsiębiorstwa w swoichdecyzjach uwzględniały popyt potencjalny, to po prostu zbankrutowałyby. Gdyby fabry-ka helikopterów zrobiła badania marketingowe, w których spytałaby ludzi, czy chcą lataćhelikopterem do pracy, to większość z nich udzieliłaby odpowiedzi pozytywnej (oszczęd-ność czasu, wygoda, prestiż). Zwiększenie produkcji do takiego poziomu sprawiłoby, żewyprodukowane helikoptery stałyby w magazynie — ludzi nie byłoby stać na ich zakup.Dlatego też w dalszych analizach określenie „popyt” będzie odnosiło się do popytu efek-tywnego.5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]