Modul 1 Psychologia kliniczna - wprowadzenie (1), Psychologia ogólna, Psychologia kliniczna
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Psychologia kliniczna — wprowadzenie
Wstęp
1. Korzenie psychologii klinicznej i jej przemiany
2. Obszar, przedmiot i zadania psychologii klinicznej
3. Norma i normalność w psychologii klinicznej
4. Psychologia kliniczna w praktyce
4.1. Kliniczna diagnoza psychologiczna
4.1.1. Etapy postępowania diagnostycznego
4.1.2. Metody kliniczne w diagnozie psychologicznej
4.2. Zastosowanie psychologii klinicznej w ramach specjalistycznej działalności pomocnej
4.2.1. Rehabilitacja psychologiczna
4.2.2. Interwencja kryzysowa
4.2.3. Psychoprofilaktyka(prewencja)
4.2.4. Psychoterapia
Bibliografia
Wstęp
Psychologia kliniczna jest jedną z najciekawszych subdyscyplin psychologicznych.
Wyrosła na gruncie medycznym, początkowo służalcza wobec psychiatrii i neuro-
logii, obecnie traktowana jest jak równy partner.
Psychologia kliniczna związana jest z zagadnieniami zdrowia i choroby. Zajmuje
się diagnozą, profilaktyką iterapią nie tylko, jak mogłoby się wydawać, depresji,
uzależnień i nerwic.
Moduł pierwszy poświęcony jest wprowadzeniu w problematykę psychologii kli-
nicznej.
W temacie pierwszym czytelnik znajdzie parę słów dotyczących historii psycholo-
gii klinicznej na świecie i w Polsce. Z tematu drugiego dowie się, co jest obszarem,
przedmiotem i zadaniem tej dyscypliny naukowej. Zagadnieniom normy i nor-
malności poświęcony został temat trzeci. Ostatnia i zarazem najbardziej obszerna
cześć modułu pierwszego obejmuje zagadnienia kluczowe dla psychologii klinicz-
nej. Poruszane są w niej kwestie związane z działalnością praktyczną: postępowa-
niem diagnostycznym i działaniami pomocnymi. Czytelnik znajdzie tu informacje
na temat metod diagnostycznych: obserwacji, rozmowy, testów oraz pogłębi swoją
wiedzę z zakresu różnych form działań pomocnych: profilaktyki,rehabilitacjipsy-
chologicznej, interwencji kryzysowej i psychoterapii.
3
1. Korzenie psychologii klinicznej
i jej przemiany
Psychologia kliniczna stanowi jedną z podstawowych subdyscyplin psychologii sto-
sowanej. Termin „kliniczna” nie odzwierciedla jednak ani pełnego zakresu jej za-
stosowań, ani przedmiotu badań. Funkcjonowanie tego określenia ma raczej histo-
ryczne znaczenie i służy lepszemu porozumiewaniu się profesjonalistów. Termin
ten pochodzi z przełomu XIX i XX wieku, kiedy to powstawały pierwsze kliniki
psychologiczne (Sęk, 2001; Czabała, Sęk, 2000).
Za ojca psychologii klinicznej uważa się Lightnera Witmera, który w 1896 r. przy
uniwersytecie Pensylwania w Filadelfiiutworzyłklinikępsychologiczną.Wtymsa-
mym roku na konferencji Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego Witmer
przedstawił koncepcję metody klinicznej, a w 1907 r. założył czasopismo „Psycho-
logical Clinic”. Powstające kliniki psychologiczne służyły dwóm podstawowym ce-
lom. Z jednej strony dawały możliwość przygotowania się do zawodu psychologa
klinicznego poza uniwersyteckimi formami kształcenia, przede wszystkich jednak
służyły diagnozie i terapii dzieci, młodzieży, dorosłych — cierpiących i przejawia-
jących różne formy nieprzystosowania (Sęk, 2006a).
Szukając początków psychologii klinicznej, nie można pominąć innych wielkich
badaczy. W 1886 r., 10 lat przed utworzeniem pierwszej kliniki psychologicznej,
Zygmunt Freud otworzył w Wiedniu praktykę psychoanalityczną. Działalność
ta, mająca początkowo charakter praktyczny, dała początek
nurtowi teoretyczne-
mu
, z którego psychologia kliniczna do dziś czerpie inspiracje. Podkreśla się wkład
freudowskiej psychoanalizy do wiedzy o zaburzeniach psychicznych, psychosoma-
tycznych, zaburzeniach rozwojowych oraz w diagnozie i psychoterapii tychże (Le-
wicki, 1972; Sęk, 2006a).
Istotną rolę w rozwoju psychologii klinicznej odegrał również
nurt badań empirycz-
nych
wiązany z nazwiskiem Emila Kraepelina, twórcy pierwszej klasyfikacji za-
burzeń psychicznych. Nurt badań empirycznych był także intensywnie rozwija-
ny w laboratoriach rosyjskich tworzonych przy szpitalach psychiatrycznych przez
Władymira Bechteriewa i Siergieja Korsakowa. W Polsce natomiast szczególnie
propagowany był przez Blumę Zeigarnik jako patopsychologia eksperymentalna
(Sęk, 2006a).
Tendencje rozwojowe polskiej psychologii klinicznej stanowią odbicie przemian
światowych. Jej początki w naszym kraju związane są z nazwiskiem Juliana Ocho-
rowicza, który przy Towarzystwie Lekarskim powołał Sekcję Psychologiczną,
Edwarda Abramowskiego, prowadzącego badania nad nieświadomością, czy Ma-
rii Grzegorzewskiej, zajmującej się defektologią. Lata po II wojnie światowej trak-
towane są jako czas organizowania się polskiej psychologii klinicznej. Powołano
wówczas pierwszą uczelnię kształcącą w zakresie psychologii klinicznej — Wyższą
Szkołę Higieny Psychicznej.
Polska psychologia kliniczna
, mimo silnego wpływu początkowo psychologii euro-
pejskiej, potem zwłaszcza amerykańskiej, odznaczała się pewną specyfiką. Otej
wyjątkowości świadczy niewątpliwe jej angażowanie w kwestie polityczne i ide-
ologiczne. Szczególnie lata 1950–1956 wymagały od psychologów w naszym kraju
dużej odporności, wytrwałości i strategii zaradczych. Psychologowie, pozbawieni
4
prawa do posługiwania się tym tytułem i prawa do stosowania metod testowych,
jako asystenci psychiatryczni rozwijalimetodykliniczneiwprowadzalidoprakty-
ki techniki eksperymentu klinicznego. To prawdopodobnie konieczność radzenia
sobie z wyzwaniami przyczyniła się do intensywnej dyskusji psychologów klinicz-
nych — nauczycieli akademickich — nad teoretycznymi podwalinami psychologii
klinicznej.
Lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte XX wieku to czas odrodzenia, stabilizacji
i rozwoju psychologii klinicznej w Polsce. Powstaje i działa intensywnie Pracow-
nia Psychometryczna PAN zajmująca się opracowywaniem testów psychometrycz-
nych i szkoleniem klinicystów w metodach. We współpracy z Instytutem Psychia-
trii i Neurologii pojawia się specjalizacja zawodowa I i II stopnia w zakresie psy-
chologii klinicznej. Poszerza się zakres zastosowań, a tym samym powstają podspe-
cjalności, takie jak
neuropsychologia
czy
somatopsychologia
.
W latach dziewięćdziesiątych XX wieku polska psychologia kliniczna przeżywa
prawdziwy rozkwit. Następuje popularyzacja i różnicowanie psychologii klinicz-
nej. Powstają liczne wydawnictwa psychologiczne, jak grzyby po deszczu rozwija-
ją się samodzielne praktyki psychoterapeutyczne, powstają kolejne subdysypliny
—
interwencja kryzysowa, psychologia zdrowia, przemocy, uzależnień, psychoonkologia
.
Jedyny cień na dynamiczny rozwój zawodu psychologa klinicznego rzuca ciągle ist-
niejące piętno „asystenta” innego zawodu i trudności z uchwaleniem Ustawy o za-
wodzie psychologa (Sęk, 2001; 2006a).
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]