Moduł ginekologia, Pielęgniarstwo, położnictwo, ginekologia, pielęgniarstwo położniczo ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Agnieszka Wilamowska
Wybrane zagadnienia z ginekologii
Wybrane zagadnienia z ginekologii
1. Ocena stanu noworodka i opieka nad nim bezpośrednio po porodzie
2. Zagadnienia dotyczące metod planowania rodziny
2.1. Naturalne metody kontroli urodzeń
2.2. Mechaniczne metody antykoncepcji
2.3. Hormonalne środki antykoncepcyjne
2.4. Metody chirurgiczne
3. Stany zapalne i zakażenia narządów płciowych u kobiety
4. Choroby nowotworowe narządów płciowych żeńskich
5. Kobieta w wieku przekwitania
Bibliografia
Literatura podstawowa
Literatura uzupełniająca
1
Agnieszka Wilamowska
Wybrane zagadnienia z ginekologii
1. Ocena stanu noworodka i opieka nad nim
bezpośrednio po porodzie
Okres noworodkowy to okres życia od chwili narodzin do 28 dnia życia. Dzieli się na
wczesny (od 1 do ukończonej 7 doby życia) i późny (od 8 do ukończonej 28 doby).
Noworodki dzielimy według masy urodzeniowej na:
noworodki z niską masą urodzeniową — poniżej 2500 g,
noworodki z prawidłową masą urodzeniową — 2500–4500 g,
noworodki z nadmierną masą urodzeniową — powyżej 4500 g.
Według czasu trwania ciąży noworodki dzielimy na:
urodzone przed terminem — przed 37 tygodniem ciąży,
urodzone o czasie — 37–41 tydzień ciąży,
urodzone po terminie — po 41 tygodniu ciąży.
Noworodki wymagające szczególnej uwagi i opieki:
noworodki eutroficzne przedwcześnie urodzone przed 37 tygodniem ciąży,
noworodki hipotroficzne urodzone o czasie — z niedoborem masy ciała, przed
37 tygodniem ciąży,
noworodki hipotroficzne przedwcześnie urodzone.
W krótkim czasie po porodzie następuje wiele zmian związanych z procesem adaptacji do
życia pozamacicznego. W ciągu pierwszych minut życia zmianom podlega głównie układ
oddechowy i układ krążenia.
Podczas pierwszego oddechu pęcherzyki płucne wypełniają się powietrzem. Płyn z płuc,
częściowo wyciśnięty podczas II okresu porodu, zostaje wchłonięty do naczyń chłonnych
i włosowatych.
Ważnym czynnikiem prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego jest obecność
surfaktantu — czynnika antyniedodmowego. Zmniejsza on napięcie pęcherzyków
płucnych — pęcherzyki są rozprężone, zmniejsza się wysiłek oddechowy.
Pierwszy wdech wymaga ujemnego ciśnienia 50–60 mmHg, wytworzonego przez klatkę
piersiową. Wiotkość ścian klatki piersiowej może powodować wciąganie mostka
i międzyżebrzy przy tak dużym wysiłku oddechowym. Zużycie tlenu przez tkanki jest
2
Agnieszka Wilamowska
Wybrane zagadnienia z ginekologii
dwukrotnie wyższe u noworodka niż u człowieka dorosłego. Noworodek oddycha
z częstością 30–40 oddechów na minutę.
Rozpoczęcie samodzielnego życia powoduje zmiany w krążeniu krwi.
Rozprężenie płuc zmniejsza opór naczyń płucnych, a opór naczyń w krążeniu dużym
zwiększa się (brak łożyska). Powoduje to skierowanie krwi z tętnicy płucnej do płuc,
czynnościowe zamknięcie otworu owalnego, przewodu tętniczego. Ze względu na wzrost
ciśnienia tętniczego krwi i zmniejszenie oporu naczyń nerkowych następuje wzrost
przesączania kłębkowego w nerkach. Ilość moczu wydalanego u noworodka wynosi
1–4 ml/kg/h.
Skóra noworodka jest cienka i silnie unaczyniona, o dużej powierzchni w stosunku do
masy ciała, co powoduje utratę dużej ilości wody i ciepła. Duża różnica temperatury
skóry noworodka i otoczenia może spowodować szybszy metabolizm tkankowy, większe
zużycie tlenu, kwasicę, hipoglikemię, zaburzenie produkcji surfaktantu — utrudnienie
stabilizacji układu oddechowego.
Optymalna temperatura otoczenia dla noworodka wynosi 32–33 C.
Bezpośrednio po urodzeniu należy noworodka odessać (zapobiega to aspiracji płynu
owodniowego), odpępnić, ułożyć na brzuchu matki przy piersi lub ułożyć ukośnie z głową
niżej niż reszta ciała, oznakować za pomocą tasiemek. Następnie noworodka trzeba
zważyć, zmierzyć, wytrzeć i okryć, aby zminimalizować utratę ciepła. Wszystkie zabiegi
powinny odbywać się pod promiennikiem ciepła, aby zapobiec oziębieniu dziecka.
Noworodka należy kąpać dopiero po ustabilizowaniu się temperatury ciała.
Masa noworodka donoszonego wynosi średnio 3300–3500g, długość ciemieniowo-piętowa
48–52 cm, długość ciemieniowo-siedzeniowa 33–35 cm. Obwód główki czołowo-
potyliczny wynosi 34–35 cm, obwód barków ok. 32 cm, obwód miednicy ok. 27 cm.
Prawidłowa temperatura ciała wynosi 36,5
o
C, a mierzona w odbytnicy 37,0
o
C.
Stan kliniczny noworodka ocenia się od 1952 roku według skali Wirginii Apgar
w pierwszej i piątej minucie życia.
Ocenia się układ oddechowy, krążenia i nerwowy, biorąc pod uwagę czynność serca,
oddychanie, napięcie mięśni, odruchy na drażnienie, zabarwienie skóry. Określa się
poporodową adaptację do samodzielnego życia w nowych warunkach.
3
Agnieszka Wilamowska
Wybrane zagadnienia z ginekologii
Tabela 1.
Skala Apgar
Parametr
0
1
2
czynność serca
brak
<100/min
>100/min
oddychanie
brak
wolne
prawidłowe (krzyk)
napięcie mięśniowe
brak
słabe
pełna ruchliwość
reakcja na cewnik w nosie brak
grymasy żywa reakcja, kichanie
zabarwienie
sine, blade
sine kończyny
normalna
Stan dobry noworodka to 8–10 punktów, stan średni 4–7 punktów, stan ciężki
0–3 punkty. Wartość prognostyczna tego testu jest jednak niewielka w dalszym rozwoju
psychoruchowym. Badaniem o wysokiej wartości w ocenie stanu noworodka jest badanie
równowagi kwasowo-zasadowej we krwi tętnicy pępkowej i krwi tętniczej u noworodka.
Wartości pH krwi w tętnicy pępkowej w badaniu równowagi kwasowo-zasadowej:
7,36–7,30 — norma,
7,25–7,20 — lekka kwasica,
7,19–7,10 — mierna kwasica,
7,09–7,00 — ciężka kwasica,
6,69 — śmierć biochemiczna.
Prawidłową wartością jest pH = 7,33 krwi tętniczej.
Badania dojrzałości biologicznej noworodka dokonuje się np. według skali Ballarda (skala
oceny dojrzałości noworodka oparta na kryteriach neurologicznych i morfologicznych) czy
skali Dubovitzów. Ocena wg Dubovitzów oparta jest na ocenie kryteriów morfologicznych
i neurologicznych.
Niektóre kryteria morfologiczne:
obrzęk kończyn,
wygląd skóry,
wygląd narządów płciowych,
wygląd bruzd podeszwowych,
kształt małżowiny usznej.
4
Agnieszka Wilamowska
Wybrane zagadnienia z ginekologii
Niektóre kryteria neurologiczne:
ułożenie ciała,
możliwość przywiedzenia pięty do ucha,
stopień trzymania głowy,
stopień zgięcia grzbietowego stopy i ręki,
stopień przywiedzenia łokcia do przeciwległego barku.
Badanie tych parametrów umożliwia dokładną ocenę dojrzałości noworodka.
W pierwszym badaniu noworodka rozpoznaje się stany zagrożenia, ocenia dojrzałość
i stan kliniczny — zachowanie, skórę, czaszkę, narządy zmysłów, klatkę piersiową,
brzuch, szkielet kostny, stan neurologiczny.
W drugim badaniu wykrywa się wady rozwojowe, zaburzenia oddychania, czynności
serca, zabarwienie skóry, ocenia się łaknienie, wygląd stolców, bada się stawy biodrowe.
W organizmie noworodka mogą zachodzić też przejściowe zmiany adaptacyjne, do
których należą:
fizjologiczne zmniejszenie się masy ciała w pierwszych pięciu dniach życia, związane
z wydaleniem smółki, moczu, utratą wody,
obrzęk gruczołów sutkowych,
u noworodków płci żeńskiej — obrzęk warg sromowych, krwawienie z pochwy (wynik
działania hormonów matki),
żółtaczka fizjologiczna noworodków — pojawia się w 2–3 dobie życia u 50–70% dzieci
(spowodowana niewydolnością enzymatyczną wątroby),
przejściowe zielonkawe stolce około 3 doby spowodowane kolonizacją przewodu
pokarmowego przez florę saprofityczną.
Po porodzie bardzo ważne jest umożliwienie matce dotyku, przytulenia i przystawienia do
piersi noworodka. Zaleca się karmienie piersią „na żądanie” — jest to najkorzystniejszy
sposób żywienia dziecka. Czas karmienia nie powinien przekraczać 15 minut. W ciągu
pierwszych 5 minut noworodek wysysa 75% ilości pokarmu. Należy umożliwić matce
ciągły kontakt z dzieckiem i dlatego obecnie oddziały noworodków organizowane są
w systemie
rooming in
(matka i dziecko przebywają w tej samej sali).
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]