Modul 3, medyczne różne, badania fizykalne, Badania fizykalne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego
Badanie jamy brzusznej, układu płciowego
i układu nerwowego
1. Badanie fizykalne jamy brzusznej
1.1. Oglądanie
1.2. Obmacywanie
1.3. Opukiwanie
1.4. Osłuchiwanie
2. Ocena narządów płciowych
2.1. Stadia rozwoju narządów żeńskich
2.2. Stadia rozwoju narządów męskich
2.3. Badanie narządów płciowych
3. Ocena układu nerwowego:
3.1. Badanie nerwów czaszkowych
3.2. Badanie objawów oponowych
4. Dokumentacja kliniczna pacjenta
4.1. Dokumentacja ambulatoryjna
4.2. Dokumentacja szpitalna
Wstęp
W module tym poznamy kolejne elementy badania fizykalnego. Dowiemy się, w jaki
sposób ocenić stan jamy brzusznej, układu moczopłciowego i nerwowego oraz na co
zwracać szczególną uwagę, by rozpoznać patologie. Zapoznamy się także
z zagadnieniami związanymi z prowadzeniem dokumentacji medycznej
ambulatoryjnej i szpitalnej.
1
Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego
1. Badanie fizykalne jamy brzusznej
Badanie fizykalne jamy brzusznej przeprowadza się zaczynając od oglądania,
przechodząc następnie do obmacywania, opukiwania i na końcu do osłuchiwania.
Kolejność tę należy zmienić, jeśli pacjent zgłasza się z bólami brzucha. Wtedy
zaczyna się od badania, które nie sprawia pacjentowi bólu, a potem przechodzi się
stopniowo do badań bardziej bolesnych, a zatem: najpierw przeprowadzamy
oglądanie, osłuchiwanie, opukiwanie i na końcu badanie palpacyjne powierzchowne
oraz głębokie.
1.1. Oglądanie
Oglądanie jamy brzusznej może pozwolić na zlokalizowanie zmian w określonej
okolicy anatomicznej. Podział na okolice jamy brzusznej jest zgodny z liniami
anatomicznymi. W omawianym badaniu zwraca się uwagę na szereg elementów.
Możemy tu wymienić: skórę; podściółkę tłuszczową; przepukliny; naczynia
krwionośne — przy czym obserwujemy ich stan rozszerzenia i napełnienia; blizny —
z szczególnym uwzględnieniem ich wyglądu, lokalizacji i wielkości; ruchy robaczkowe
jelit, a także symetrię i wysklepienie jamy brzusznej; pępek; rozstęp mięśni prostych;
okolice pęcherza moczowego oraz odbytu. Niektóre wymienione elementy badania
jamy brzusznej wymagają dokładniejszego omówienia.
Ocenia symetrii koncentruje się na sprawdzeniu, czy nie występują patologie
w postaci guzów czy zniekształceń. W badaniu wysklepienia jamy brzusznej,
przeprowadzanym u leżącego pacjenta, sprawdzamy jej stosunek do poziomu klatki
piersiowej. Wysklepienie oceniamy jako prawidłowe, jeśli znajduje się ono nieco
poniżej klatki lub na jej
poziomie
.
Przyczyną znacznie obniżonego poziomu brzucha
może być wyniszczenie bądź odwodnienie. Wysklepienie powyżej poziomu widoczne
jest, gdy występują takie stany chorobowe, jak: wzdęcia jelit, powiększenie narządów
miąższowych, jelito olbrzymie, płyn w jamie otrzewnowej, guz. Duży brzuch
obserwuje się w krzywicy i otyłości. Fizjologicznie wysklepienie brzucha powyżej
2
Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego
poziomu klatki piersiowej występuje u noworodków i niemowląt, a powodem tego są
duże narządy miąższowe.
Na pępek zwracamy szczególną uwagę u noworodków, gdzie może wystąpić
sączenie lub zaczerwienienie. Kikut pępowiny odpada około 7 dnia życia,
pozostawiając różowe i wilgotne dno pępka. Jest to miejsce, które wymaga
specjalnej higieny, bowiem właśnie stąd łatwo szerzą się infekcje. Pępek może być
miejscem przepukliny zarówno u noworodków, jak i osób w każdym innym wieku.
Rozstęp mięśni prostych brzucha jest często przyczyną pojawienia się przepukliny
kresy białej.
W badaniu jamy brzusznej oceniamy również układ moczowy. Szczególną uwagę
zwraca się na okolicę podbrzusza środkowego (jej uwypuklenie nad spojeniem
łonowym) oraz okolicę lędźwiową (uwypuklenie). Uwagę powinny zwrócić obrzęki,
których lokalizacja jest zależna od pozycji ciała pacjenta.
W okolicy odbytu sprawdzamy, czy nie ma takich patologii, jak: odparzenia,
przeczosy
,
owsiki, wyprzenia, polipy lub guzy krwawnicze.
1.2. Obmacywanie
Wyróżniamy dwa rodzaje obmacywania brzucha: powierzchowne i głębokie.
Badanie powierzchowne
pozwala zorientować się, gdzie zlokalizowany jest ból,
kierujemy się w tym przypadku mimiką pacjenta. Bóle brzucha mogą pojawiać się
w chorobach, które przebiegają poza jamą brzuszną, np. dzieje się tak w anginach,
zapaleniu płuc, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Sprawdzamy napięcie
mięśniowe, które może być prawidłowe, podwyższone (przy zapaleniu wyrostka
robaczkowego w ograniczonym miejscu) lub obniżone (np. w krzywicy). Oceniamy
także wrota przepuklin, przy czym możemy wymienić przepukliny: brzuszne,
3
Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego
pachwinowe, pępkowe i mosznowe. Zwracamy uwagę na wielkość i lokalizację
guzów.
Objawy otrzewnowe badane są przy pomocy objawów: Rowsinga, Blumberga,
Jaworskiego. Gdy wymienione objawy są dodatnie, świadczy to o zapaleniu
otrzewnej.
W
badaniu głębokim
zwracamy uwagę na narządy miąższowe, czyli wątrobę,
śledzionę, żołądek, jelita i nerki.
Wątroba
położona jest w prawym podżebrzu pod łukiem. U małych dzieci może ona
wystawać spod łuku około 1–2 cm, a u dzieci starszych do 1 cm, natomiast
u dorosłych schowana jest pod łukiem. Jest to narząd posiadający ruchomość
oddechową, co wykorzystywane jest podczas badania palpacyjnego. Jej
powiększenie obserwuje się w wirusowym zapaleniu (wzw), mononukleozie,
niewydolności krążenia, żółtaczce, bakteryjnym zapaleniu wsierdzia, ziarnicy,
chorobach układowych. Powiększa się w kierunku prawego dołu biodrowego, a więc
w dół, dlatego też właśnie od tego miejsca (prawe podbrzusze) rozpoczyna się
badanie. Oceniamy nie tylko, ile centymetrów wątroba wystaje spod łuku, ale też
brzeg wątroby, sprawdzając, czy jest ostry, zaokrąglony, nierówny, czy bolesny.
Badanie objawu Chełmońskiego, tzw. objawu wstrząsania, przeprowadza się, gdy
jest podejrzenie stanu zapalnego pęcherzyka żółciowego.
Śledziona
to kolejny narząd miąższowy posiadający ruchomość oddechową, którą
wykorzystujemy w trakcie badania. Jej powiększenie ma te same przyczyny jak
w przypadku wątroby. Śledziona powiększa się dośrodkowo — w kierunku pępka
oraz w dół — w kierunku prawego dołu biodrowego, z tego powodu badanie
śledziony zaczyna się od dołu, przesuwając dłoń od linii pośrodkowej ciała od
pęcherza moczowego i w kierunku lewego podżebrza.
Żołądek
badamy dotykając nadbrzusze, co głównie pozwala stwierdzić bolesność
uciskową (np. w przerostowym zwężeniu odźwiernika, chorobie wrzodowej).
4
Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego
Badając
jelita
zwracamy uwagę na okrężnicę (jej poszczególne części: wstępującą,
poprzeczną, zstępującą), kątnicę, okolicę wyrostka robaczkowego oraz esicę. Ocenia
się bolesność, stan wypełnienia jelit — zaleganie mas kałowych.
W badaniu
nerek m
ożna wyczuć ich dolny biegun, ocenić bolesność, obecność
guzów. Bada się objaw bolesności na wstrząsanie (tzw. objaw Goldflama
bezpośredni lub pośredni) obustronnie. W warunkach fizjologicznych jest on ujemny,
dodatni przy stanach zapalnych nerek.
1.3. Opukiwanie
Opukując jamę brzuszną zwracamy uwagę na
odgłos opukowy
. Ponieważ
w jelitach znajdują się gazy, prawidłowy odgłos powinien być bębenkowy. Odgłos
metaliczny pojawia się, gdy występuje wzdęcie. Natomiast przytłumiony
(stłumiony) występuje, jeśli w otrzewnej znajduje się płyn bądź guzy, powiększone są
narządy miąższowe (wątroba, śledziona) czy nadmiernie wypełniony jest pęcherz
moczowy (wystaje ponad spojenie łonowe).
Wykorzystując opukiwanie, należy umieć różnicować obecność płynu w jamie
otrzewnowej, czy jest wolny, czy też otorbiony. Brzuch opukujemy u pacjenta
pozostającego w pozycji leżącej na plecach, a następnie układamy badanego na
jednym z boków i powtarzamy opukiwanie. Porównujemy obie części badania — gdy
mamy do czynienia z wolnym płynem, to zmienia się wówczas miejsce
przytłumionego odgłosu. Zaś jeśli płyn jest otorbiony, to zmiana pozycji nie powoduje
zmiany miejsca odgłosu opukowego.
Jamę brzuszna opukuje się wzdłuż typowych linii anatomicznych: pośrodkowej ciała,
w przedłużeniu linii środkowoobojczykowych oraz w liniach przebiegajacych
prostopadle do linii wyżej wymienionych.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]