Moduł 1. Propozycja zajęć o zasadach dyskusji dla szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, OPERON pomoce, ja ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->MODUŁ 1.Organizator DyskusyjnegoKlubu EdukacyjnegoRoland MaszkaKurs: Animator edukacjiPropozycja zajęć o zasadach prowadzenia dyskusji dlauczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnychCzy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyćsię rozmawiać? – propozycja zajęć o zasadachprowadzenia dyskusjiPropozycja zajęć została oparta na przekonaniu, żeuczniowie uczą się najlepiej wtedy, gdy pomoże sięim odkrywać samodzielnie podstawowe zasady.Ponieważ ma to być pierwsze spotkanie klubu DKE,uczniowie sami będą na nim dochodzić do zasadprowadzenia kulturalnej rozmowy czy dyskusji. Niechodzi też o to, by wymienić listę zasad i wywiesićją na tablicy, ale raczej o to, by uczniowie poraz pierwszy wypowiedzieli się na temat zasaddyskutowania. Pretekstem do wypowiedzi ma byćprezentacja slajdów.Prezentacja slajdówAby zachęcić młodzież do wypowiedzi,proponujemy skorzystać z prezentacji slajdów,którą przygotowaliśmy do niniejszego kursu. Jejzawartość to obrazy przedstawiające grupę osóbzaangażowaną w dyskusję nad jakimś tematem.Postaci biorące udział w dyskusji swoją postawąprezentują stosunek, nastawienie wobec siebieoraz poruszanego tematu. Do akcji Ja czytam!wybraliśmy kadry z filmu. Obrazy z filmów możnazastąpić rysunkami grafika lub zdjęciami.W prezentacji pod każdym zdjęciem zamieszczonoprzewidywane wnioski, jakie mogą nasunąćsię uczniom w trakcie omawiania sytuacjiprzedstawionej na obrazach.Do zajęć z gimnazjalistami i uczniami klasponadgimnazjalnych proponuję wykorzystaćobrazy, które niezależnie od upływu czasu będąwywierać wpływ na odbiorcę, a moim zdaniemdobrze komentują dyskusję i prowadzenie sporów –są to kadry z filmu Dwunastu gniewnych ludzi. Naich podstawie uczniowie sformułują podstawowezasady dyskusji. Kadry mogą też stać się zachętądo obejrzenia filmu należącego do klasyki gatunku.Film Sidneya Lumeta ma jeszcze jedną zaletę – jestponadczasowy w rozumieniu ludzkich postaw. Toz pewnością młody współczesny widz oceni, gdyobejrzy film, i zrozumie, że namiętności, fobiei stereotypy nie powinny rządzić dyskusją, a jedenspośród dwunastu jest w stanie przekonać do swejracji pozostałych…Cała prezentacja obejmuje slajdy z kadramiz filmu z zasadami dyskusji. Materiał znajduje sięw plikuModuł 1. Prezentacja slajdów dla szkółgimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.Organizator Dyskusyjnego Klubu Edukacyjnego |Zasady prowadzenia dyskusji (klasy IV-VI)Czy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyć się rozmawiać?2Slajd 1.Kadr 1.Dwunastugniewnych ludzi,reż. SidneyLumetKadr 1.Uczniowie zauważą, że mężczyźni na prezentowanym slajdzie słuchają sugestywnie przemawiającego,stojącego rozmówcy. Niektórzy robią to z uwagą – wskazują na to charakterystyczne pozy: podparciegłowy, kontakt wzrokowy, skupienie; jeden – ostatni, w głębi obrazu, być może wyraża dezaprobatę dlatego, co słyszy. Ta pełna wyrazu scena w zasadzie jest statyczna, tylko gest i mimika stojącego mężczyznywprowadzają dynamizm budujący siłę całego obrazu. Zastygli w bezruchu mężczyźni muszą słyszeć cośistotnego. Niewątpliwie wszyscy są zajęci tą samą sprawą – tym samym tematem. Widać, że rozmawiającysą zaangażowani w dyskusję. Uczniowie zauważą również, że rozmowa toczy się przy typowym stolekonferencyjnym, rozmawiających dzieli stosowna w takiej sytuacji odległość, zapewniająca swobodęwypowiedzi. Zdjęte marynarki oraz leżące na blacie stołu okulary i pudełko papierosów świadczą o pewnejswobodzie wypowiadających się. Uczniowie zauważą z pewnością, że teatralny gest stojącego mężczyznywykracza poza normę spokojnej rozmowy jest sygnałem emocjonalnego nacechowania wypowiedzi. Zatemcoś się tu dzieje, dyskusja jest burzliwa.Czy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyć się rozmawiać?Wnioski dotyczące dyskusji, wynikające z rozmowyo kadrze 1.:• rozmówcy słuchają się nawzajem,• uczestnik dyskusji zabiera głos wtedy, gdy poprzednikskończył wypowiedź,• uczestników rozmowy dzieli stosowny dystans, siedząswobodnie, ale stosownie, swoją postawą i zachowaniempowinni wyrażać szacunek do pozostałych dyskutujących,• rozmówca stara się przekonać pozostałych, jasno i dobitniewyraża swoją rację.Slajd 2.Organizator Dyskusyjnego Klubu Edukacyjnego |Zasady prowadzenia dyskusji (klasy IV-VI)Czy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyć się rozmawiać?3Slajd 3.Kadr 2.Dwunastugniewnych ludzi,reż. SidneyLumetKadr 2.Tu uczniowie zauważą, że dyskusja nabrała tempa. Ekspresja tej sceny wyraża się w gestach i mimice jasnowyróżniających się oponentów. Jeden z rozmawiających unosi palec w geście ostrzeżenia bądź groźby.Pozostali w skupieniu oczekują na efekt tej wypowiedzi. Przemawiający mężczyzna wyraźnie nie panujenad sobą. Twarze oponentów wyrażają skrajnie różne poglądy. Kompromis w takiej sytuacji nie wydaje sięmożliwy. Dyskusja musi dotyczyć problemu ważnego – tak ważnego, że zapomina się o normachobowiązujących przy rzeczowej i rozumnej rozmowie. Być może uczniowie zauważą, że w dyskusjipowinniśmy odnosić się nie do osób, ale do racji i do ich argumentów. W dyskusji należy panować nademocjami. Być może na prezentowanej fotografii uczniowie dostrzegą zwolenników i przeciwników. Dwajmężczyźni stojący obok siebie z lewej strony kadru mają prawdopodobnie zgodny pogląd, wyraźnie skrócilidystans – stanęli niby w jednym obronnym szyku. Natomiast mężczyzna w środku kadru, za postaciączłowieka grożącego palcem, wydaje się sprzyjać temu grożącemu. Pozostali przysłuchują się w napięciu.Jeden usiadł na stole, zapominając o obowiązujących normach. To świadczy o tym, jak ważki jest omawianyprzez dyskutujących problem. Twarze wszystkich mężczyzn wskazują na zaangażowanie w rozmowę i rozterki,jakie ona wywołuje. Jest to ten moment dyskusji, w którym podejmuje się decyzję, po czyjej stronie stanąć.Czy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyć się rozmawiać?Wnioski dotyczące dyskusji, wynikające z rozmowyo kadrze 2.:• kontrolujemy swoje wypowiedzi,• nie dopuszczamy do sytuacji ekstremalnych, grzeczniewyrażamy sprzeciw, może warto unikać stanowczegozaprzeczania, by nie dopuszczać do sytuacji wymykającychsię spod kontroli,• uwzględniamy racje rozmówców,• jesteśmy wobec rozmówców życzliwi,• przy większej liczbie rozmówców, dyskusją powinien ktośkierować, by ostudzić emocje.Slajd 4.Organizator Dyskusyjnego Klubu Edukacyjnego |Zasady prowadzenia dyskusji (klasy IV-VI)Czy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyć się rozmawiać?4Slajd 5.Kadr 3.Dwunastugniewnych ludzi,reż. SidneyLumetKadr 3.Uczniów zastanowi zapewne postawa mężczyzn odwróconych plecami do rozmówców. Postawę tę wzmacniająręce wsunięte do kieszeni: tu wskazujące na dezaprobatę wobec tego, o czym się mówi. Ostentacyjne wyrażenieniechęci czy oburzenia świadczy o tym, że rozmówcom tym zabrakło argumentów werbalnych. Pozy pozostałychrównież wyrażają pejoratywny stosunek do mówiących. Jest to ten moment rozmowy, w którym przestaje onabyć dyskusją. Cóż takiego zaszło między rozmawiającymi, że doszło do takiej sytuacji? Może uczniowie dojdą dozachowań, które w dyskusji nie powinny mieć miejsca, i zauważą, że odstępstwo od reguł przekreśla dyskusję,że nie powinno się ostentacyjnie odmawiać wypowiedzi uczestnikowi dyskusji, że w dyskusji nie chodzio pokazanie wyższości jednego rozmówcy nad drugim ani przeforsowanie jakiegoś stanowiska na siłę.Czy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyć się rozmawiać?Wnioski dotyczące dyskusji, wynikające z rozmowyo kadrze 3.:• staramy się nie odstępować od reguł dyskusji,• prawo do głosu ma każdy z uczestników dyskusji,• poglądów nie wyrażamy w sposób ostentacyjny czykategoryczny, wykładamy swoją rację w sposób rzeczowyi jasny,• uczestnicy dyskutują, ale kierować dyskusją powinien ktośniezależnie, taki moderator czuwa nad niedopuszczaniem dozachowań spoza reguł,• dyskusję prowadzimy przede wszystkim po to, byzweryfikować poglądy, a nie – wykazać wyższość naszegopoglądu.Slajd 6.Organizator Dyskusyjnego Klubu Edukacyjnego |Zasady prowadzenia dyskusji (klasy IV-VI)Czy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyć się rozmawiać?5Slajd 7.Kadr 4.Dwunastugniewnych ludzi,reż. SidneyLumetKadr 4.Ten kadr można pokazać dodatkowo, jeśli uczniowie zechcą kontynuować wątki związane z dyskusją.To, co wnosi ten obraz, to refleksja jakby poza tematem, to przykład przewagi bezsilności nad rzeczowąargumentacją. Uczniowie zauważą, że ten, komu brakuje werbalnych argumentów, może przekroczyćdopuszczalne granice zachowań, przekroczyć granicę psychologiczną. Nóż skierowany w uczestnikadyskusji nie jest przejawem agresji, ale bezsilności; jest znakiem tego, co czasami bierze górę w rozmowachoponentów – emocji i namiętności sytuujących człowieka w sferze zachowań instynktownych, a nie –rozumnych. Siłą tej sceny nie jest nóż i zaciętość trzymającego go człowieka. Nie wiemy, czy ostrze trafi w pierśprzeciwnika czy nie. Siła tej sceny wyraża się w postawie oponenta. Zwróćmy uwagę, że nie zasłania sięinstynktownie. Patrzy spokojnie i czeka. Nad spokojem i merytoryczną stroną dyskusji ktoś powinien czuwać.Pozostali uczestnicy rozmowy patrzą z napięciem, niedowierzaniem, zdumieniem na to, co ma się wydarzyć.Każda dyskusja ma swój punkt kulminacyjny.Po rozmowie o kadrach zDwunastu gniewnych ludziuczniowie mogliby również dojść do konkluzji dyskusji:dyskusja nie jest tylko formą rozmowy, jest relacją, w której rozmowa odgrywa najistotniejszą rolę. Nie da sięjednak uniknąć wszystkiego tego, co ujawnia nasz stosunek do rozmówcy, a wyraża się w intonacji i modulacjigłosu, jego wysokości i akcencie, niekiedy nie da się uniknąć takich figur, jak: ironia, sarkazm, patos. Tenaspekt dyskusji można jednak podnosić na kolejnych zajęciach z uczniami starszymi.Czy znamy zasady dyskusji? Czy musimy uczyć się rozmawiać?Wnioski dotyczące dyskusji, wynikające z rozmowyo kadrze 4.:• pojawienie się agresji przekreśla dyskusję,• agresja jest oznaką słabości,• niepanowanie nad sobą naraża rozmówcę na krytycznąocenę,• brak moderatora powoduje niekiedy łamanie zasad dyskusji.Slajd 8.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]