Moduł 4. Dobre praktyki uczenia czytania dla nauczycieli klas IV–VI, OPERON pomoce, ja czytam
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->MODUŁ 4.Trener czytelnictwaCzytanie jako umiejętność –jak twórczo doskonalić technikę i rozumienieMałgorzata RożyńskaKurs: Animator edukacjiDobre praktyki uczenia czytania dla nauczycieli klas IV–IVTaktyki czytania z uczniem starszym (w klasach IV–VI)W klasach starszych szkoły podstawowej niewszyscy uczniowie radzą sobie z czytaniemobszerniejszych tekstów. Szczególnie trudno jestsprostać wymaganiom przeczytania lektury naczas uczniom z dysleksją. Dlatego warto zapoznaćsię z kilkoma taktykami, które pomagają uczniomsystematycznie ćwiczyć czytanie i planowoprzeczytać teksty.Do najbardziej sprawdzonych sposobów czytania zalicza się:•••„czytanie z dorosłym na zmianę” (na przemian) lub „czytanie na role” dialogów i tekstów,„czytanie na raty” (oprac. prof. M. Bogdanowicz),czytanie wspomagane książką mówioną (audiobooki).„Czytanie z dorosłym na zmianę”Czytanie książek, zwłaszcza tych o dużej objętości,z dorosłym na zmianę polega na tym, że uczeń i dorosłyczytają codziennie razem na głos odpowiednioobszerny fragment danej książki. Warto zaplanowaćw kalendarzu czas potrzebny na przeczytanie książki.Czytanie na przemian może przebiegać następująco:dziecko czyta dialogi (z odpowiednią modulacjągłosu w miejscach, gdzie znajdują się znaki) lubfragmenty opisów, a fragmenty dłuższej narracjiczyta dorosły.Ja nie błądzę – Ja czytam!Trener czytelnictwa. Czytanie jako umiejętność...|Dobre praktyki uczenia czytania...2W ten sposób uczeńczyta codziennie(nie męczącsię nadmiernie), co sprzyja wytworzeniu nawykuczytania. Dorosły świadomie stopniowo wydłużafragmenty czytane przez dziecko, skraca własne, ażdo czasu, gdy dziecko wykazuje gotowość i chęć dosamodzielnego czytania dłuższych tekstów. Możnateż nagrywać czytane głośno teksty na dyktafon.Ponowne odsłuchanie nagrania pozwoli dzieckuzrozumieć to, co nie było zrozumiałe podczasczytania.„Czytanie na raty”(oprac. prof. M. Bogdanowicz) (M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M. Rożyńska 2007)1. Uczeń czyta na głos – zależnie od możliwości od pół do 1 strony.2. Dorosły czyta uczniowi na głos – 3 razy więcej niż w punkcie 1.3. Uczeń czyta samodzielnie po cichu – 4 razy więcej niż w punkcie 1.4. Powtórka całego cyklu (punkty 1–3).5. Podsumowanie przeczytanego rozdziału w postaci streszczenia ustnego (opowiadanie) lub pisemnego(w formie planu czy wypracowania).6. Dyskusja nad wybranymi problemami.Wskazówki dla ucznia do czytania dłuższych tekstów,książek(opr. M. Rożyńska) (M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M. Rożyńska 2007)••Dowiedz się (i napisz w notatniku), na co należy zwrócić uwagę podczas czytania książki.Zapoznaj się z budową książki: przejrzyj materiał do przeczytania, zwracając uwagę na tytuły rozdziałów,spis treści, uwagi zapisane na marginesach.Zastanów się, po ile stron należy codziennie czytać, aby zakończyć czytanie książki w terminie. Zapisz tęliczbę w terminarzu i codziennie przestrzegaj.Przystępuj do czytania, gdy jesteś wypoczęty i w dobrym nastroju. Czytaj dokładnie i uważnie, zaznaczajzakładkami miejsca, które są ważne.Po przeczytaniu fragmentu skontroluj, czy wszystko jest dla ciebie zrozumiałe, czy coś wymagawyjaśnienia. Jeśli masz wątpliwości, zapytaj rodzica, nauczyciela, przyjaciela lub sięgnij do encyklopediibądź innego opracowania.Rób krótkie streszczenia w myślach lub mówiąc do siebie. Możesz na arkuszu papieru zapisać kluczowehasła, zdania, imiona i związane z nimi wydarzenie. Treść możesz też notować w formie „mapy myśli”.Podczas czytania rób krótkie przerwy na odpoczynek oczu (na przykład zamknij oczy na chwilę, pomrugajnimi, popatrz w dal przez okno na zieleń).Po przeczytaniu całego tekstu przeanalizuj, czy zwróciłeś uwagę na wszystkie jego aspekty. Sprawdź, czypotrafisz o nich opowiedzieć własnymi słowami.••••••Trener czytelnictwa. Czytanie jako umiejętność...|Dobre praktyki uczenia czytania...3Jak rozwijać umiejętność czytania u uczniówklas starszych szkoły podstawowejSprawdzanie poprawności rozumienia tekstówrealizuje się poprzez stawianie pytań lubwydawanie poleceń dotyczących tekstów, a takżeza pomocą specjalnie skonstruowanych testów.Pytania mogą dotyczyć osób występującychw tekście, ich cech i czynności, motywów działania,czasu i miejsca akcji itp. Polecenia natomiastzawierają takie zadania, jak: wskazanie ważnegopod jakimś względem fragmentu tekstu,wyjaśnienie tytułu, streszczenie opowiadania itp.1Stosowanie specjalnie dobranych ćwiczeń pomagauczniom osiągnąć wyższy stopień zrozumieniatekstów.Oto niektóre umiejętności związane z czytaniemoraz przykładowe zadania, które wspierają ucznióww zakresie rozwijania tych umiejętności w klasachstarszych szkoły podstawowej1:Opracowane na podstawie „Raportu OBUT”, edycja 2013 r.Niektóre umiejętnościzwiązane z czytaniemPrzykładowe zadania, które wspierają ucznióww zakresie rozwijania tych umiejętności.Aby rozwijać umiejętności uczniów w tym zakresie, warto:Uczniowie wykazują sięumiejętnością wnioskowaniai logicznego uzasadnianiaodpowiedzi.Uczniowie wykazują sięumiejętnością wyszukiwaniainformacji z tekstu.Uczniowie potrafią wyszukaćinformacje w tekścienieliterackim o charakterzepopularnonaukowym.•korzystać z każdej życiowej sytuacji do uczenia dzieciargumentowania, prowokować sytuacje, w których uczniowiemogą się rzeczowo wymieniać poglądami i pomysłamiskłaniać uczniów do dyskusji na różne tematyzwiększyć liczbę zadań, w których uczniowie udzielają precyzyjnejodpowiedzi na podstawie krótkiego tekstu popularnonaukowego,informacyjnego, reklamowego, proponować, by uczniowie samibudowali pytania do tekstu i zadawali je klasiedbać o to, by uczniowie czytali krótkie teksty (na przykład poleceniado zadań, fragment omawianego opowiadania)przy każdym omawianym tekście zadawać pytania dotyczącerozumienia kolejnych fragmentówprzygotowywać zbiór krótkich tekstów spoza podręcznika(takich, które mogą zaciekawić uczniów) do przeczytania w domu(na przykład teksty z czasopism, recenzje gry komputerowej,ciekawostki przyrodnicze, relacje z imprez szkolnych itp.)•••••Trener czytelnictwa. Czytanie jako umiejętność...|Dobre praktyki uczenia czytania...4Uczniowie formułują odpowiedź,korzystając z informacjizawartych w tekście. Uczniowieposiadają umiejętnośćwnioskowania na podstawieprzesłanek zawartych w tekście.Uczniowie wykazują sięumiejętnością wyszukiwaniainformacji w tekście i ichporządkowania.Uczniowie wykazują sięumiejętnością wnioskowania napodstawie przesłanek zawartychw tekście, a także potrafiąwykazać się rozumieniem tekstui połączyć informacje z tekstuz rysunkiem.•skłaniać uczniów do uzasadniania danego poglądu, stwierdzenia,tezy przy pomocy argumentów znalezionych w tekścierekonstruować tok myślenia autora w tekście argumentacyjnymczy wyjaśniającym jakieś zjawiska••porządkować i redagować plan tekstu (nie tylko przy tekstachliterackich)wprowadzać do czytanego tekstu śródtytułyczytać z uczniami teksty zawierające dodatkowe informacjeumieszczone na rysunkach, w tabelach czy przypisachdokonywać przekształceń informacji podanych w formieobrazkowej na zdania i na odwrót, na przykład wykorzystującinstrukcję składania klocków, proste przepisy••••analizować z uczniami teksty użytkowe, na przykład instrukcje dogier planszowych, komputerowychw testach czytania ze zrozumieniem wykorzystywać opisydoświadczeń, analizy zjawisk przyrodniczychsystematycznie prezentować uczniom wybrane artykułypopularnonaukowe z prasy, zachęcać uczniów do lektury czasopismo charakterze popularnonaukowymorganizować zajęcia, w których istotną rolę odgrywa wyszukiwaniew internecie informacji o charakterze popularnonaukowymokreślać wspólnie z uczniami funkcję/zawartość poszczególnychelementów tekstu (tytułu, wstępu, kolejnych akapitów,zakończenia)stawiać pytanie o przesłanie, myśl przewodnią czytanego tekstuskłaniać uczniów do refleksji nad intencją autora (pomoc? zachęta?wskazówka?)skłaniać uczniów do stawiania hipotez interpretacyjnych, którebędą weryfikowane w toku lekcjipodczas omawiania tekstów literackich zwracać uwagę na analizęintencji bohaterówUczniowie wykazują sięumiejętnością udzielaniaodpowiedzi na podstawieinformacji z tekstu i rozumieniaświata.•••Uczniowie wykazują sięumiejętnością zastanowienia sięnad funkcją tekstu.•••Uczniowie wykazują sięumiejętnością postawieniahipotezy interpretacyjnej.Uczniowie wyciągają wnioskiz przebiegu wydarzeń.••Trener czytelnictwa. Czytanie jako umiejętność...|Dobre praktyki uczenia czytania...5Uczniowie wykazują sięumiejętnością dokładnejanalizy tekstu i wyszukiwaniainformacji, aby dokonywaćwyboru wszystkich dobrychodpowiedzi.•stosować w czytaniu ze zrozumieniem różnego typu zadania,w tym zadania wielokrotnego wyboruzachęcać uczniów do wspólnego formułowania pytań do tekstui wyszukiwania odpowiedzi••przy omawianiu każdego tekstu (literackiego i nieliterackiego)ćwiczyć wyszukiwanie informacji•przy wspólnym czytaniu kierować indywidualne pytania douczniów, skłaniając do znalezienia informacji w określonymfragmencie tekstuwprowadzać ćwiczenia stylistyczne skłaniające uczniów doprzekształceń tekstu – tak, by zachować sens wypowiedzi, a zmienićformęUczniowie wykazują sięumiejętnością o charakterzeinterpretacyjnym, potrafiąsamodzielnie sformułowaćodpowiedzi.Uczniowie wykazują sięumiejętnością rozumienia tekstui wyciągania wniosków na tematmotywów działania bohaterów.•••ćwiczyć z uczniami umiejętność uzasadniania swojego odczytaniaprzesłania tekstu przy pomocy argumentów znalezionych w tekściepodczas czytania tekstów literackich zachęcać uczniów do pisaniajednozdaniowych komentarzy, ocen, interpretacji sytuacji•proponować ćwiczenia związane z przeredagowaniem fragmentutekstu (na przykład zmiana narratora, przekształcanie fragmentunarracji na dialog)zachęcać uczniów do dyskusji nad wybranymi fragmentamitekstu, w których zawarte są opisy reakcji bohaterów i elementycharakterystyki pośredniejrozwijać zainteresowania czytelnicze dzieci przez systematyczneproponowanie tytułów książek do samodzielnego czytaniawprowadzać ćwiczenia związane z charakteryzowaniempostaci literackich i rzeczywistych, na przykład „ktoś jest taki...,a przemawia za tym...”zachęcać uczniów do formułowania ocen postępowania bohaterówUczniowie wykazują sięumiejętnością o charakterzeinterpretacyjnym, potrafiąpoprawnie interpretowaćreakcje, uczucia bohaterów,potrafią wyciągać wnioskiUczniowie wykazują sięumiejętnością charakteryzowaniai oceniania postaci (m.in.potrafią zinterpretować tekst,wyciągnąć wnioski i wybraćcechy, dla których można znaleźćuzasadnienie w tekście).Uczniowie wykazują sięumiejętnością rozumieniazakończenia utworu.•••••uczyć uważnego czytania tekstu przez budowanie zadań, w którychpoprawna odpowiedź wymaga łączenia informacji zawartejw tekście i w poleceniu do zadaniaczytać z uczniami utwory o charakterze metaforycznym,przypowieściowym, zwracając szczególną uwagę na ich przesłanie•
[ Pobierz całość w formacie PDF ]