Moduł I- metafizyka, Medycyna, Filozofia i etyka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wprowadzenie do filozofii
Autor: dr Łukasz Zaorski-Sikora
copyright © Polski Uniwersytet Wirtualny
Wstęp
Czym jest filozofia?
Potocznie filozofia jest postrzegana jako odległe od życia, abstrakcyjne i zarazem niezrozumiałe
rozważania dotyczące problemów wykraczających poza obszar zwyczajnych zainteresowań
większości ludzi. Warto jednak zauważyć, iż wszyscy mamy jakieś poglądy filozoficzne,
niezależnie od tego, czy sobie to uświadamiamy czy nie, a termin filozofia pojawia się
wielokrotnie w rozmowach dotyczących najzwyklejszych spraw dnia codziennego.
Filozofia niewątpliwie wymyka się jednoznacznym definicjom i prostym klasyfikacjom. Samo
pojęcie „filozofia” pochodzi od dwóch greckich słów
phileo
, czyli ‘lubię’ oraz
sophia
,
czyli
‘mądrość’, znaczy więc tyle co ‘
umiłowanie mądrości
’. Filozofia jako aktywność intelektualna
jest bowiem owocem „zdziwienia się światem”, który nas otacza, jest próbą podjęcia
podstawowych kwestii dotyczących tego, w co możne budzić wątpliwości. A zatem jest to rodzaj
myślenia o pewnego typu pytaniach.
Czym wyróżniają się owe pytania filozoficzne? Najogólniej można powiedzieć, iż dotyczą one
spraw podstawowych dla każdego człowieka. Pytania typu:
Czy świat
istniał zawsze, czy też został stworzony?
Czy istnieje Bóg?
Czy człowiek posiada nieśmiertelną duszę?
Co stanowi istotę człowieczeństwa?
Co to jest dobro?
Co to jest prawda?
Co to jest piękno?
Czym jest wiedza?
Czym jest moralność?
Co to jest wolność i odpowiedzialność?
są właśnie przykładami pytań filozoficznych. Z łatwością możemy też spostrzec, iż są to pytania
jakże często zadawane przez ludzi niezajmujących się na co dzień filozofią.
Podstawowe problemy filozoficzne bywają podejmowane na gruncie sztuki, literatury czy
doktryn religijnych. Filozoficzne myślenie o świecie wyróżnia jednak konstruktywny krytycyzm,
czyli badanie wszelkich „za” i „przeciw”, a przede wszystkim stosowanie logicznych
argumentacji.
Właściwie „filozofować” możemy na każdy temat. Istnieje jednak tradycyjny podział obszarów
refleksji filozoficznej. Jednym z najważniejszych jest
metafizyka
(ontologia) czyli ogólna teoria
bytu. Na gruncie metafizyki rozważane są problemy dotyczące rzeczywistości, które wykraczają
poza granice zagadnień możliwych do badania metodami naukowymi.
W takiej perspektywie do metafizyki zaliczyć możemy: filozofię przyrody, czyli
kosmologię
;
teologię
, czyli naukę o Bogu;
psychologię
, czyli naukę o duszy czy też
filozofię umysłu
badającą relację umysł – ciało, osobową tożsamość i świadomość.
Kolejne działy filozofii to:
epistemologia
, czyli teoria poznania;
aksjologia
, czyli ogólna teoria
wartości;
etyka
, czyli nauka o moralności;
estetyka
– dawniej nauka o pięknie oraz przeżyciach
z nim związanych, dzisiaj nauka o sztuce i wytworach artystycznych;
logika
, na gruncie której
bada się ogólne struktury poprawnego rozumowania oraz dobrej argumentacji. Współcześnie
jako autonomiczne obszary refleksji filozoficznej można wymienić jeszcze filozofię języka,
filozofię nauk społecznych, filozofię polityczną czy filozofię prawa.
Filozofia nie musi być jednak postrzegana jedynie jako dyscyplina akademicka. Może ona być
także traktowana jako sposób myślenia i komunikowania się w obrębie otaczającego nas
świata.
Moduł 1
Metafizyka
Wstęp
1.1. Zagadnienie stałości i zmiany
1.2. Idealizm
1.3. Realizm
1.4. Umysł i ciało
1.5. Wolność i determinizm
Wstęp
Rozważania filozoficzne przybierają niewątpliwie najbardziej abstrakcyjną postać na
gruncie metafizyki. Stąd właśnie metafizykę utożsamia się potocznie z oderwanymi
od rzeczywistości spekulacjami myślowymi i mętnym rozumowaniem.
Z języka greckiego słowo
metafizyka
znaczy: ‘to, co następuje po fizyce’. Przyjmuje
się, że termin ten wszedł do słownika filozoficznego za sprawą starożytnego greckie-
go myśliciela – Arystotelesa. Pod tym tytułem zgromadzono bowiem wszystkie per-
gaminy, które były umieszczone po jego dziele zatytułowanym
Fizyka
(
meta
znaczy
po grecku tyle, co ‘po’). A zatem rozważania obecne na gruncie metafizyki wykracza-
ją poza obszar dociekań dotyczących problemów czysto fizykalnych i przynależą do
„nauki o pierwszych zasadach bytu”.
Początkowo w starożytności (zanim pojawił się termin „metafizyka”) badania tego „co
istnieje” były ściśle powiązane z filozofią przyrody, czyli kosmologią. Były one wów-
czas tożsame z próbami poznania praprzyczyny i pierwszej zasady rzeczy tzw.
ar-
che
.
W późniejszych okresach (szczególnie w średniowieczu) zasadniczym problemem
rozważanym na gruncie metafizyki było zagadnienie istnienia i natury Boga (metafi-
zyka była wówczas uznawana za „służebnicę teologii”). Począwszy od renesansu
przedmiotem metafizyki staje się istnienie świata zewnętrznego.
2
W końcu metafizyka współczesna zwraca się ku człowiekowi jako podmiotowi uwi-
kłanemu w świat i historię (metafizyka dziejów), bada jego naturę, egzystencję, ogra-
niczenia (metafizyka wolności), powinności i związki z innymi ludźmi (etyka i socjolo-
gia).
Najogólniej można powiedzieć, iż metafizyka to wszelkie rozważania wykraczające
poza granice zagadnień możliwych do badania metodami naukowymi, a dotyczące
podstawowych kategorii i struktur tego, co istnieje.
3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]