Moduł 9, MEDYCYNA, Fizjologia z biochemią
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Fizjologia człowieka — część 3
Fizjologia człowieka — część 3
Wstęp
1. Krew
1.1. Rola krwi w organizmie
1.2. Czynności tkanek krwiotwórczych
1.3. Elementy morfotyczne krwi
1.4. Osocze
1.5. Chłonka
2. Układ sercowo-naczyniowy
2.1. Serce
2.2. Krążenie duże
2.3. Ośrodki kontrolujące krążenie krwi
2.4. Miejscowa regulacja przepływu krwi
2.5. Krążenie płucne
2.6. Krążenie krwi w mózgowiu
2.7. Krążenie wrotne
3. Układ oddechowy
3.1. Oddychanie zewnętrzne
3.2. Regulacja oddychania
3.3. Oddychanie wewnętrzne
3.4. Przemiana materii w organizmie człowieka
4. Układ trawienny
4.1. Odżywianie
4.2.Trawienie
4.3. Hormony żołądkowo-jelitowe
4.4. Wchłanianie w przewodzie pokarmowym
4.5. Czynność wątroby
5. Płyny ustrojowe i czynność nerek
5.1. Płyny i elektrolity ustrojowe
5.2. Czynność nerek
6. Rozród człowieka
6.1. Determinacja płci
6.2. Spermatogeneza
6.3. Cykl płciowy żeński
6.4. Ciąża
6.5. Poród
6.6. Połóg i laktacja
Słownik
Bibliografia
Literatura podstawowa
1
Fizjologia człowieka — część 3
Wstęp
Moduł ten ma charakter repetytorium z zakresu fizjologii podstawowych układów
człowieka. Przedstawia również rolę płynów ustrojowych i ich udział w prawidłowym
funkcjonowaniu organizmu. Moduł został podzielony na 6 tematów, z których pierwszy
poświęcony jest fizjologii najważniejszej płynnej tkanki w ustroju człowieka — krwi,
a pozostałe przybliżają studentom funkcje poszczególnych układów. Omawiając funkcje
fizjologiczne układów, celowo pominięto ich budowę anatomiczną, skupiając się głównie
na ich działaniu i roli, jaką spełniają w organizmie człowieka.
2
Fizjologia człowieka — część 3
1. Krew
Krew jest tkanką płynną krążącą w sercu i naczyniach krwionośnych. Za pośrednictwem
naczyń włosowatych dociera do wszystkich zakątków organizmu. Krew stanowi u kobiet
około 6,5% masy ciała, a u mężczyzn około 7%. Różnice występują również w składzie
krwi kobiet i mężczyzn.
Krew jest płynem nieprzezroczystym, o barwie czerwonej — pobrana z żyły jest
ciemnowiśniowa, a z tętnicy — szkarłatna. Składa się z części płynnej (osocza)
i elementów morfotycznych — obie części można rozdzielić przez wirowanie.
1.1. Rola krwi w organizmie
Krew ma do spełnienia wiele funkcji fizjologicznych w organizmie człowieka, do których
zaliczamy:
1) odżywianie — dostarczanie glukozy, aminokwasów i tłuszczów z przewodu
pokarmowego do tkanek,
2) oddychanie — przenoszenie tlenu z pęcherzyków płucnych do tkanek oraz dwutlenku
węgla z tkanek do płuc,
3) wydalanie — zabieranie z tkanek zbędnych produktów przemiany materii, które
następnie usuwane są z organizmu,
4) utrzymywanie środowiska płynnego tkanek — krew krąży wprawdzie w zamkniętych
naczyniach, ale odbywa się stała wymiana płynów przez ścianki naczyń,
5) regulacja temperatury ciała — krew przepływa z tkanek położonych głębiej do tkanek
powierzchniowych i gromadzi się tuż pod skórą (może być również odwrotnie)
— w ten sposób zwiększa się znacznie powierzchnia wyparowywania ciepła,
6) czynności ochronne i regulujące — krew zawiera pewne substancje chemiczne,
np. antytoksyny i przeciwciała chroniące ustrój przed szkodliwymi czynnikami.
Krew zapewnia także łączność czynnościową narządów za pośrednictwem krążących
w niej hormonów.
3
Fizjologia człowieka — część 3
1.2. Czynności tkanek krwiotwórczych
Elementy morfotyczne krwi — krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi tworzą się
u ludzi dorosłych w szpiku kostnym czerwonym. Limfocyty należące do krwinek białych
powstają również w grasicy, węzłach chłonnych i śledzionie.
Komórki szpiku kostnego czerwonego należą do jednej z trzech pul:
1) puli komórek macierzystych —
hemocytoblastów
,
2) puli komórek mnożących się,
3) puli komórek dojrzewających.
Istnieje również rezerwa szpikowa.
Wytwarzanie krwinek czerwonych
Cykl rozwojowy krwinek czerwonych trwa 5 dni. W procesie erytropoezy, pod wpływem
erytropoetyny, hemocytoblasty przechodzą w proerytroblasty należące do puli komórek
mnożących się. W komórkach dojrzewających syntetyzowana jest w cytoplazmie
hemoglobina i — w miarę wypełniania się nią cytoplazmy — zmniejsza się w jądrach
komórkowych synteza DNA — z komórek jądro usuwane jest na zewnątrz. Do
prawidłowego rozwoju erytrocytów niezbędna jest witamina B12 i kwas foliowy.
Wytwarzanie krwinek białych
Krwinki białe, które dzielą się na granulocyty, limfocyty i monocyty, powstają
z hemocytoblastów. Granulocyty wytwarzane są w procesie granulocytopoezy w wyniku
podziałów komórkowych — powstają mieloblasty, stanowiące pulę komórek mnożących
się. Ich dojrzewanie następuje bez podziału mitotycznego. Czas potrzebny do ich
wytworzenia to 8–11 dni. Limfocyty wytwarzane są w szpiku kostnym czerwonym
z komórek macierzystych — po przejściu do krwi dostają się do grasicy oraz węzłów
chłonnych i tu następuje ich dojrzewanie i różnicowanie. Monocyty wytwarzane są
również z hemocytoblastów, z których powstają monoblasty dzielące się następnie na
promonocyty i monocyty uwalniane do krwi krążącej. Tam pozostają przez pewien czas,
a następnie przechodzą do tkanek, gdzie następuje ich podział i przekształcanie w duże
komórki żerne — makrofagi.
Wytwarzanie płytek krwi
Płytki krwi także pochodzą z puli komórek macierzystych. Hemocytoblasty przekształcają
się w megakarioblasty, te zaś w megakariocyty. Do krwi uwalniane są fragmenty
cytoplazmy megakariocytów w postaci płytek krwi.
4
Fizjologia człowieka — część 3
1.3. Elementy morfotyczne krwi
Do elementów morfotycznych krwi należą:
1) krwinki czerwone — erytrocyty,
2) krwinki białe — leukocyty,
3) płytki krwi — trombocyty.
Skład krwi przedstawia rysunek 1.
7
Krew
5–6 l
Wielkość i kształt krwinki czerwonej
Krwinki czerwone układające się w rulony
56%
44%
Osocze
Krwinki
300–600 tys./mm
3
4,5–6 tys./mm
3
4,5–6 mln/mm
3
Krwinki
płytkowe
(trombocyty)
Krwinki
białe
(leukocyty)
Krwinki
czerwone
(erytrocyty)
Granulocyty
Monocyty 4%
Limfocyty 36%
Kwasochłonne
2–5%
Objętnochłonne
57%
Zasadochłonne
0,5%
Rysunek 2.
Skład krwi
Źródło: wg W. Sylwanowicza.
Krwinki czerwone — erytrocyty
Są to komórki krążkowate, dwuwklęsłe o średnicy około 8 mikrometrów. Ich liczba
u mężczyzn wynosi około 5,4 mln w 1 mm
3
, a u kobiet około 4,8 mln w 1 mm
3
. Krążą we
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]