Moduł 1, studia, I rok, farmakologia, Farmakologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wstęp do kursu
Kurs z farmakologii obejmuje 6 modułów, w których uwzględniono najważniejsze grupy
leków stosowane w farmakoterapii. Ze względu na określone wymiary kursu poszczególne
tematy zostały opracowane syntetycznie. Zachęcam więc słuchaczy do sięgnięcia do
wskazanej literatury.
Moduł 1 poświęcony jest zagadnieniom ogólnym, związanym z mechanizmami działania
leków, ich oddziaływaniu na organizm, a także wchłanianiu i dystrybucji leków w organizmie.
Są to zagadnienia bardziej teoretyczne, ale bez ich znajomości trudno byłoby do końca
zrozumieć tematy związane z farmakologią kliniczną.
Kolejne moduły obejmują zagadnienia z zakresu farmakologii klinicznej, a więc tej części
farmakologii, która jest najbardziej przydatna w codziennej pracy pielęgniarki. W niniejszym
opracowaniu wielkimi literami oznaczono międzynarodowe nazwy leków, według
nazewnictwa ustalonego przez Polskie Towarzystwo Farmakologiczne, zgodnie
z zaleceniami WHO. W charakterystyce poszczególnych leków przedstawiam mechanizmy
działania, farmakokinetykę, efekt farmakologiczny, wskazania do stosowania, działania
niepożądane oraz nazwy, po którymi leki te znajdują się na naszym rynku. Oczywiście nie
jest możliwe wymienienie wszystkich preparatów, w konkretnych przypadkach należy
sięgnąć po odpowiednią literaturę (np. Podlewski,
Leki współczesnej terapii
(13) czy
Pharmindex
).
Ponieważ farmakologia jest nauką związaną ściśle z innymi naukami, na przykład fizjologią
czy patofizjologią, dla prawidłowego zrozumienia niektórych zagadnień zachęcam do
sięgnięcia do podręczników z innych dziedzin medycyny.
Mam nadzieje, że informacje zawarte w tym kursie umożliwią zapoznanie się z praktycznymi
aspektami terapii i umożliwią szybką orientację w obecnie stosowanych grupach leków.
Farmakologia ogólna
Farmakologia ogólna
1. Lek — postacie, dawkowanie
1.1. Nazewnictwo leków
1.2. Postacie leków
1.3. Dawkowanie
2. Farmakokinetyka
3. Farmakodynamika
3.1. Działanie leku na organizm
3.2. Mechanizm działania leków
3.3. Interakcje leków
4. Lekozależność
5. Informacja o lekach
1
Farmakologia ogólna
1. Lek — postacie, dawkowanie
Farmakologia jest nauką o leku (
farmakon
— lek,
logos
— nauka), postaciach leków, losach
leków w organizmie, mechanizmach działania, wpływie na organizm i wzajemnym
oddziaływaniu między lekami.
Lek to substancja pochodzenia roślinnego, mineralnego, zwierzęcego lub otrzymana drogą
syntezy chemicznej lub inżynierii genetycznej, która w odpowiedniej postaci wywiera
określone działanie biologiczne (lecznicze).
Farmakologia ogólna zajmuje się ogólnymi prawami rządzącymi działaniem leków
i zasadami ich stosowania. Dwa jej najważniejsze działy to farmakokinetyka
i farmakodynamika.
Farmakokinetyka
zajmuje się losami leku w organizmie
i matematycznym opisem ich zmian, natomiast
farmakodynamika
opisuje oddziaływanie
leków na organizm człowieka, mechanizmy działania leków i interakcje między lekami. Bez
znajomości tych zagadnień trudno byłoby nam zrozumieć wiele problemów związanych
z działaniem i dawkowaniem leku.
Farmakologia ogólna
Farmakokinetyka:
—
uwalnianie leku
—
wchłanianie leku
—
transport
—
rozmieszczenie w tkankach
—
biotransformacja
—
wydalanie
Farmakodynamika:
—
oddziaływanie leków na organizm
—
mechanizm działania leków
Rysunek 1.
Podział farmakologii ogólnej
1.1. Nazewnictwo leków
Podstawową nazwą leku jest
nazwa międzynarodowa
. Informuje nas ona o pochodzeniu
chemicznym danego leku, zawiera bowiem część nazwy chemicznej substancji biologicznie
czynnej (leku) — na przykład nazwa międzynarodowa — ENALAPRIL, pełna nazwa
chemiczna — maleinian enalaprylu.
2
Farmakologia ogólna
Nazwy międzynarodowe nie są zastrzeżone i mogą być stosowane przez wszystkich.
Nazwę handlową
wprowadza producent danego leku, jest to nazwa zastrzeżona, nie może
być używana przez innych producentów, wiąże się bowiem z zastrzeżeniem patentowym
ochrony znaku towarowego producenta, zgłoszonego w urzędzie patentowym. Przykładowo
ENALAPRIL (maleinian enalaprylu — pełna nazwa chemiczna), nazwa handlowa —
Enarenal, Mapryl, Enap. Na opakowaniu leku, zwykle większymi literami, umieszczona jest
nazwa handlowa, pod nią mniejszymi literami — nazwa chemiczna, na przykład:
ENARENAL
MAPRYL
ENAP
(maleinian enalaprylu)
(maleinian enalaprylu)
(maleinian enalaprylu)
Na co dzień używamy oczywiście nazw handlowych leków, ale znajomość nazw
międzynarodowych jest bardzo istotna. Wiadomo bowiem, że ten sam lek może znajdować
się na rynku pod wieloma nazwami handlowymi. Nieświadomość tego oraz niewiedza, że
mamy do czynienia z tym samym lekiem może doprowadzić do wielu pomyłek
i nieporozumień. Aby ich uniknąć, w podręcznikach farmakologii, a także w tym kursie,
posługujemy się nazwami międzynarodowymi, podając tylko przykłady nazw handlowych
leków.
1.2. Postacie leków
Postacie płynne
(lek jest najszybciej uwalniany):
—
roztwory — łac.
solutio
(
sol
.),
—
zawiesiny — łac.
suspensiones
(
susp
.),
—
krople — łac.
guttae
(
gtt
.),
—
syrop — łac.
sirupus
(
sir
.),
—
wyciągi — łac.
extractum
(
extr
.),
—
odwar — łac.
decoctum
(
dec
.),
—
napar — łac.
infusum
(
inf
.),
—
macerat — łac.
maceratum
(
mac
.),
—
sok — łac.
succus
(
succ
.),
—
leki do wstrzyknięć — łac.
iniectiones
(
inj
.),
—
aerozole — łac.
aerosola
(
aero
.).
3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]