Moduł 3

Moduł 3, Ratownictwo medyczne

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Prawne i psychologiczne aspekty
ratownictwa medycznego
1. Organizacja i funkcjonowanie Państwowego Ratownictwa Medycznego w Polsce
2. Prawne aspekty udzielania pomocy
2.1. Cywilnoprawne skutki udzielania pomocy
3. Psychologiczne aspekty katastrof
3.1. Obciążenia psychiczne w pracy personelu medycznego
3.2. Postawa personelu medycznego a dobro pacjenta
Bibliografia
1. Organizacja i funkcjonowanie
Państwowego Ratownictwa
Medycznego w Polsce
Od 1999 roku w Polsce prowadzone są prace mające na celu stworzenie systemu Zin-
tegrowanego Ratownictwa Medycznego. System ten ma polegać na współdziałaniu
wszystkich podmiotów ratownictwa oraz zastosowaniu jednakowych standardów
i procedur ratowniczych.
Zagadnienia, które obejmuje system Zintegrowanego Ratownictwa Medycznego, re-
guluje w Polsce
Ustawa z 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym
.
DzU, 2006, nr 191, poz. 1410
Organ wydający: sejm
Data ogłoszenia: 20.10.2006
Data wydania: 08.09.2006
Data wejścia w życie: 01.01.2007
Data obowiązywania: 01.01.2007
Ustawa reguluje zadania państwa, które polegają na
zapewnieniu pomocy każdej oso-
bie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego
. W tym celu został stwo-
rzony system Państwowe Ratownictwo Medyczne.
Ustawa określa zasady organizacji, funkcjonowania i finansowania systemu oraz
zasady zapewnienia edukacji w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
W ramach Państwowego Ratownictwa Medycznego działają organy administracji
rządowej właściwe w zakresie wykonywania zadań systemu i jednostki systemu,
o których mowa w art. 32 ust. 1, zapewniające utrzymanie gotowości ludzi, zaso-
bów i jednostek organizacyjnych.
2
2. Prawne aspekty udzielania pomocy
Podstawy prawne udzielania pierwszej pomocy oraz cywilnoprawne skutki działań
ratowniczych sformułował znany prawnik Bockelman: „Zastosowanie środka da-
jącego bodaj nadzieję, tam, gdzie grozi śmierć, jest zawsze słuszniejsze niż nieuczy-
nienie niczego. Osąd, który wydaje się ex ante słuszny, pozostaje niepodważalny,
nawet jeśli okaże się ex post, że wybór środka przyniósł w efekcie zamiast zażegna-
nia — przyśpieszenie zgonu. Prawo nie wymaga, aby rezygnować z ostatniej szansy
nawet wówczas, gdy zamierzona czynność może zawieść. Przeciwnie, oczekuje, że
zostanie ona wykorzystana” (
Problemy lekarskie w aspekcie prawa karnego
).
Prawny obowiązek udzielania pomocy określa
artykuł 164 kodeksu karnego
. Zgodnie
z nim, kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim nie-
bezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju
zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby
na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu — pod-
lega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Nie podlega karze ten, kto nie udziela pomocy, do której konieczne jest poddanie
się zabiegowi lekarskiemu, albo w warunkach, w których możliwa jest natychmia-
stowa pomoc ze strony instytucji lub osoby bardziej do tego powołanej.
2.1. Cywilnoprawne skutki udzielania pomocy
W przypadkach udzielania pomocy powstają dwa przeciwstawne aspekty odpowie-
dzialności cywilnoprawnej. Z jednej strony ratownik może przedstawić roszczenia
względem poszkodowanego, lecz z drugiej strony również poszkodowany może żą-
dać od ratownika zadośćuczynienia.
W prawie cywilnym udzielanie pierwszej pomocy jest zakwalifikowanejako
niezle-
cone wykonanie zadania
.
Wykonawca takiego zadania odpowiada za szkody powstałe w wyniku niewłaści-
wie wykonanych czynności jedynie wówczas, gdy szkody są następstwem rozmyśl-
nego lub wyraźnie niedbałego wykonywania zadania.
Jeśli ratownik (osoba przypadkowa) nie udzieli pierwszej pomocy poszkodowane-
mu, może ponieść konsekwencje prawne za zaniechanie, zgodnie z art. 164 k.k.,
jeżeli brak pomocy przyczynił się do śmierci ofiary.
Jeśli natomiast udzielająca pomocy osoba spowoduje uszkodzenie ustroju lub śmierć
ofiarynaskutekrażącego zaniedbania bądź umyślnie, będzie odpowiadała za spo-
wodowanie wspomnianych fatalnych konsekwencji swego działania.
Wyraźnego zaniedbania dopuszcza się ten, kto w okolicznościach wymagających
szczególnej dbałości narusza ten nakaz w sposób rażący, nie zwracając uwagi na to,
co w danym przypadku powinno być oczywiste dla każdego rozsądnego człowieka
i nie stosując najprostszych rozwiązań.
3
Wiele krajów stosuje prawo „Dobrego Samarytanina” dotyczące resuscytacji dla
ochrony ratowników laików działających w dobrej wierze, pod warunkiem że nie
są oni winni dużego zaniedbania. W innych krajach prawo może nie być specyficz-
nie zapisane, zasada „Dobrego Samarytanina” jest respektowana przez sądy (na za-
sadzie zdrowego rozsądku).
4
3. Psychologiczne aspekty katastrof
Ofiaryiświadkowie
zdarzenia są mimowolnymi jego uczestnikami. Przebieg i rozwój
wypadku często są dla nich zaskoczeniem. Zazwyczaj trudno jest im ocenić zaist-
niałą sytuację i prognozować jej rozwój.
Działanie uczestników wypadku determinują następujące czynniki:
— obrażenia ciała,
— strach przed dalszym rozwojem zagrożenia,
— śmierć i urazy u innych uczestników,
— brak pomocy i chaos.
Kluczowym elementem w wypadkach, katastrofach i różnego typu zdarzeniach jest
prawidłowe wezwanie wykwalifikowanejpomocymedycznejiudzieleniewłaściwej pomo-
cy przedmedycznej
w myśl zasady „lepiej zrobić coś niż nie robić nic”. W społeczeń-
stwie występuje opór przed udzielaniem pierwszej pomocy, najprawdopodobniej
związany jest on ze strachem powstającym w wyniku obrażeń ciała u poszkodowa-
nych w wypadku.
Jednym z najniebezpieczniejszych zjawisk występujących podczas akcji ratow-
niczych jest
reakcja paniczna
. Jej istota polega na przewadze aktywności fizycz-
nej nad próbą oceny sytuacji, która ma priorytetowe znaczenie. Reakcja paniczna
w sytuacjach zagrożenia łatwo rozprzestrzenia się wśród uczestników wypadku,
najczęściej rozwija się w pomieszczeniach zamkniętych. Niedopuszczenie do wy-
stąpienia reakcji panicznych bądź opanowanie ich może decydować o szansie po-
wodzenia działań ratowniczych.
Czynnikami, które mogą ograniczyć to zjawisko czy też zapobiec jego wystąpie-
niu, są:
— jasne instrukcje,
— dobry dostęp do sprzętu ratowniczego,
— oznakowanie dróg ewakuacyjnych,
Gdy dojdzie do paniki, kluczową rolę odgrywa osoba, która informuje o sytuacji
oraz wydaje polecenia o wskazanym sposobie zachowania.
Typowe reakcje występujące u uczestników zdarzenia to:
— krótkotrwałe oszołomienie, powodujące uczucie nierealności sytuacji,
— dezorientacja dotycząca poczucia czasu i oceny otaczającej przestrzeni.
Najczęstszym zjawiskiem występującym u ok. 70% uczestników, którzy przeżyli
zdarzenie masowe lub katastrofę komunikacyjną jest
Ostra Reakcja na Stres
(ORS).
Objawy ORS to:
— oszołomienie (objawiające się zawężeniem pola świadomości, słabym kontaktem
z otoczeniem),
— dezorientacja, która może przerodzić się w zjawisko niekontrolowanej hiperak-
tywności, lub odwrotnie, narastający efekt osłupienia uniemożliwiający podję-
cie jakiegokolwiek działania,
— liczne objawy wegetatywne.
Objawy ORS ustępują samoistnie, czas ich trwania wynosi od kilku godzin do
dwóch, a nawet trzech dni. Poszkodowani potrzebują troskliwej opieki, rozmowy,
kontaktu z psychologiem.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]