Moduł 3(1), PIELĘGNIARSTWO
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Postępowanie pielęgniarskie w opiece nad pacjentem terminalnie chorym
Postępowanie pielęgniarskie
w opiece nad pacjentem terminalnie chorym
Wstęp
1. Rola pielęgniarki w opiece paliatywnej
2. Zasady postępowania w wybranych stanach terminalnych
2.1. Duszność
2.2. Nudności i wymioty
2.3. Brak apetytu (jadłowstręt)
2.4. Obrzęki
2.5. Astenia
2.6. Zaparcia
2.7. Odleżyny
3. Postępowanie z pacjentem umierającym i zmarłym
Literatura podstawowa
Bibliografia
1
Postępowanie pielęgniarskie w opiece nad pacjentem terminalnie chorym
Wstęp
Pielęgniarka, będąc jednym z członków wielodyscyplinarnego zespołu, pełni niebagatelną
rolę w opiece nad pacjentem terminalnie chorym. Przez swoje działanie przyczynia się do
zaspokajania różnorodnych somatycznych, psychicznych, socjalnych i duchowych potrzeb
nieuleczalnie chorego pacjenta, wspierając go w walce z postępującą i niepoddającą się
leczeniu przyczynowemu chorobą. Ze względu na charakter pracy pielęgniarka spędza
z chorym najwięcej czasu, ma najbliższy i najdłuższy kontakt zarówno z nim, jak i jego
rodziną. Pielęgniarka paliatywna staje się często przyjacielem umierającego człowieka,
dzięki zdobytemu zaufaniu staje się powiernikiem jego tajemnic, niepokoju, strachu
przed chorobą i śmiercią. Często pomaga pacjentowi w załatwieniu niedokończonych
spraw, przyczyniając się tym samym do zmniejszenia lęku, a co za tym idzie
— podwyższenia progu bólowego. Pielęgniarka pracująca z umierającym pacjentem
otacza opieką nie tylko jego, staje się wsparciem dla rodziny i bliskich podczas choroby
oraz w okresie osierocenia po śmierci bliskiej osoby. Jest także pośrednikiem pacjenta
w kontaktach z bliskimi i rodziną, a także innymi członkami zespołu terapeutycznego,
np. osobą duchowną.
Można zatem uznać, że pielęgniarka paliatywna pełni szereg wielorakich funkcji w opiece
nad pacjentem terminalnie chorym — począwszy od zabiegowej (instrumentalnej),
pielęgnacyjnej i psychologicznej (powiernik), przez edukacyjną i wychowawczą, aż do
momentu, kiedy podejmuje rolę osoby towarzyszącej w akcie umierania i śmierci.
Wszystkie wykonywane przez pielęgniarkę działania zmierzają do jednego priorytetowego
celu — poprawy jakości kończącego się życia chorego oraz udzielenia wsparcia jego
rodzinie.
Pielęgniarka paliatywna powinna być profesjonalistką zarówno jeśli chodzi o wiedzę, jak
i sprawność manualną.
2
Postępowanie pielęgniarskie w opiece nad pacjentem terminalnie chorym
1. Rola pielęgniarki w opiece paliatywnej
Założenia pielęgniarskiej opieki paliatywnej (
Pielęgnowanie przewlekle chorych oraz osób
w stanie terminalnym. Przewodnik dla pielęgniarek
, 2000: zeszyt II, Centrum Kształcenia
Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Warszawa):
1. Cenić życie, uznając umieranie za proces naturalny.
2. Nie przyspieszać ani nie opóźniać zgonu.
3. Łagodzić ból i inne dokuczliwe objawy.
4. Uwzględniać potrzeby psychiczne, duchowe i socjalne chorego.
5. Tworzyć system wsparcia, umożliwiający choremu prowadzenie życia tak aktywnego
jak to możliwe — aż do zgonu.
6. Pomagać rodzinie w opiece nad chorym i wspierać w okresie osierocenia.
Podmiotami opieki paliatywnej są pacjent i jego rodzina. Pielęgniarka podejmująca się
pracy z pacjentem terminalnie chorym musi mieć świadomość, że każdy chory jest
autonomiczną jednostką i wymaga zindywidualizowanego działania. W przypadku
świadczenia opieki nad osobą w terminalnej fazie choroby, nie należy powielać wzorców,
traktować pacjenta przedmiotowo i schematycznie. Istotne jest, aby jak najdłużej nie
pozbawiać pacjenta niezależności. Jeżeli jest to możliwe, pielęgniarka powinna
pozostawić pacjentowi autonomię i prawo do samodzielnego podejmowania decyzji.
Pielęgniarka pracująca w opiece paliatywnej powinna cechować się umiejętnością
doskonałej obserwacji. Jest to szczególnie istotne w pracy z pacjentem, który ze względu
na zaawansowaną chorobę nie jest w stanie porozumiewać się werbalnie. Umiejętność ta
polega na dostrzeganiu potrzeb pacjenta przez wnikliwą obserwację mimiki twarzy
i czasami mało widocznych gestów. Dzięki temu pielęgniarka przyczynia się do
zwiększenia komfortu pacjenta i zmniejszenia jego cierpienia.
Kolejnym elementem pracy z pacjentem terminalnym i jego rodziną jest uczciwość
i szczerość w kontaktach tak z samym chorym, jak i z jego bliskimi. Pielęgniarce nie
wolno obiecywać pozytywnego zakończenia choroby, nie należy składać obietnic bez
pokrycia, używając określeń:
wszystko będzie dobrze
,
będzie pan zdrowy
,
nastąpi
poprawa
. Jednocześnie nie wolno odbierać pacjentowi nadziei, informując go, że jego
stan jest bardzo ciężki i że niebawem umrze. Pielęgniarka powinna ofiarować choremu
złagodzenie dolegliwości, pomoc w zaspokojeniu potrzeb, obecność w trudnych chwilach,
empatię i zrozumienie oraz wsparcie jego i rodziny. Informacje powinny być
przekazywane w sposób jasny i uczciwy. Istotnym elementem współpracy jest zdobycie
3
Postępowanie pielęgniarskie w opiece nad pacjentem terminalnie chorym
i utrzymanie zaufania pacjenta i jego rodziny. Pielęgniarka jest również osobą, która
niweluje obawy i awersję fizyczną związaną ze zmianą wyglądu chorego, wyniszczeniem,
obecnością przykrych zmian nowotworowych.
Pacjent powinien mieć możliwość wyrażenia emocji, otworzenia się przed pielęgniarką,
wyrzucenia wszystkiego, co go boli i martwi. Należy uświadomić choremu, że ma prawo
do płaczu i krzyku, czasem nawet gniewu czy agresji. Rolą pielęgniarki jest również
aktywizowanie rodziny do współudziału w realizowaniu opieki nad chorym. Wsparcie
rodziny jest istotnym elementem terapii, zmniejsza ból i lęk. Tylko dobrze wyszkolona
i zorganizowana rodzina może zapewnić choremu poczucie bezpieczeństwa. Dzięki
wspólnemu wykonywaniu czynności przy chorym, uświadamianiu i nadzorowaniu,
pielęgniarka uczy opieki, niosąc tym samym ulgę w dyskomforcie, jakim dla całej rodziny
jest choroba.
Funkcje pielęgniarki w opiece paliatywnej można podzielić na kilka grup:
1)funkcja pielęgnacyjno-opiekuńcza:
wykonanie toalety w łóżku,
kąpiel w wannie,
karmienie,
obserwacja,
zmiana pozycji,
profilaktyka przeciwodleżynowa,
gimnastyka oddechowa,
proste ćwiczenia usprawniające,
karmienie pozajelitowe,
pielęgnacja stomii,
podawanie leków,
masaż,
inne,
2)funkcja instrumentalna:
wykonywanie wstrzyknięć,
zakładanie wenflonów,
zakładanie podskórnie igły typu motylek,
obsługa pompy infuzyjnej,
zmiana opatrunków,
inne,
3) funkcja psychologiczno-duchowa:
rola łącznika między chorym i rodziną, psychologiem, kapłanem,
4
Postępowanie pielęgniarskie w opiece nad pacjentem terminalnie chorym
rola powiernika,
udzielanie wsparcia duchowego, socjalnego, psychicznego,
niwelowanie lęku przez obecność, rozmowę, aktywne słuchanie,
towarzyszenie choremu i rodzinie w agonii i w momencie śmierci,
udzielanie wsparcia osieroconej rodzinie,
inne,
4) funkcja edukacyjna (dydaktyczno-wychowawcza):
edukacja pacjenta (samoopieka, samopielęgnacja),
edukacja rodziny (dotycząca odżywiania, techniki zmiany pozycji i opatrunków,
wykonania toalety, zapobiegania zaparciom, podawania leków, profilaktyki
przeciwodleżynowej, nieprofesjonalnego masażu, przygotowania do śmierci
pacjenta).
Praca z pacjentem nieuleczalnie chorym jest trudna i wymaga często przewartościowania
własnych oczekiwań. Przytłaczająca jest świadomość, że pacjent wcześniej czy później
umrze. Trudno czerpać satysfakcję z pracy, gdy nie można dać nadziei na zdrowie i życie,
gdy mimo naszych starań nie jesteśmy w stanie ustrzec pacjenta przed bólem
i dolegliwościami, gdy umiera dziecko lub młoda osoba. Satysfakcja zawodowa wiąże się
w tym przypadku z obecnością przy człowieku cierpiącym i zapewnieniem mu godnego
życia i godnej śmierci. Pielęgniarka powinna mieć świadomość, jak wiele może ofiarować
człowiekowi umierającemu: wsparcie, towarzyszenie, empatię, doskonałą, profesjonalną
pielęgnację, skuteczne łagodzenie dolegliwości, zaspokojenie istotnych dla chorego
potrzeb, przygotowanie rodziny do opieki nad chorym, wreszcie — opiekę nad bliskimi.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]