modul 1 pol

modul 1 pol, Pod red Jacka Pyżalskiego i Erlinga Rolanda Bullying a specjalne potrzeby edukacyjne Wydanie 1, Moduł 1

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Erling Roland, Gaute Auestadand Grete S. VaalandUniwersytet w StavangerCentrum Badań BehawioralnychBullyingPrzykładyBen po raz kolejny budzi się z bólem brzucha – już nieomal stało się to regułą. Ból nie zdarza sięw weekendy czy wakacje, ale tylko wtedy, gdy trzeba iść do szkoły. Brzuch boli najbardziej, gdy Benwie, że chłopcy z innej klasy idą do szkoły na tę samą godzinę – tak jest właśnie dzisiaj. Matt i Johnczekają na niego jak zwykle za garażem, przy końcu drogi. Wyskakują i próbują go wystraszyć. Benrzeczywiście się boi – i to bardzo! – bo dobrze wie, że to jeszcze nie koniec. Matt wyszarpuje muplecak i wykręca rękę tak, że przypadkowo uderza Johna. Więcej nie trzeba. „Co, chcesz się bić?”,krzyczy John. „Nie”, odpowiada Ben. „Jeszcze kłamie”, mówi John. Ben dostanie teraz na co zasłużył.Chłopcy biegną do szkoły, a Ben wolno idzie za nimi. Nauczyciel na pierwszej lekcji zauważa, że cośz nim dzisiaj jest nie tak – może za późno poszedł spać.Dziewczynki z 6A bawią się w czasie przerwy. Ustawiły się w dwa długie rzędy i skaczą na przemianz każdej strony, skok w przód i w tył. Laura stoi na samym końcu, dziewczyny wolą się bawić bez niej,nawet nie chcą dotykać jej ubrania. Nadchodzi kolej Laury. Naprzeciwko niej stoi Chloe. Kiedy Lauraskacze, Chloe nie rusza się, a kiedy Laura zrobi skok do tyłu, wszystko znowu wraca do normy. Niktnie chce się z nią bawić, ciągle to samo. W szatni nikt nie wiesza ubrania koło jej, a jeśli wisi za blisko,to trzeba zrobić miejsce. Zwykle nie zdarza się, żeby dziewczynki mówiły jej coś przykrego prostow twarz, ale kiedy przechodzi, grupa zaczyna szeptać. Laura czuje jakby otaczało ją pole elektryczne,które sprawia, że nie można się do niej zbliżyć. W sali plastycznej dziewczynki siedzą po dwie przystoliku – wszystkie z wyjątkiem Laury, która siedzi sama. Tak jest od drugiej klasy. Laura często sięzastanawia, czy sytuacja zmieni się w gimnazjum (szkole średniej).Zbliża się pora obiadu – uczniowie wychodzą z zajęć z techniki. Sam jest całkiem zadowolonyz drewnianego pudełka, które zrobił. Jest już prawie gotowe. Na stołówce uczniowie wyciągająpojemniki z kanapkami – ale pojemnik Sama gdzieś się zawieruszył. W plecaku go nie ma. Samznajduje go w koszu na śmieci – nie po raz pierwszy. Po przerwie uczniowie wracają do pracy. Nakorytarzu Paul i Josh zaczynają czepiać się fryzury Sama i tego jak jest ubrany. Wszyscy zaczynająsię śmiać. Sam postanowił, że nic nie będzie sobie z tego robił, sam się śmieje, ale jakoś głupio towychodzi, bo wszyscy zaczynają się śmiać coraz głośniej. Ktoś nagle rzuca, że Sam wyjada ześmietnika. Kąśliwe uwagi i śmiech wcale nie są przyjemne. W klasie Sam wraca do pracy nadpudełkiem, ale ktoś podczas przerwy musiał mu „pomóc” – pudełko jest zupełnie zniszczone. Samwzdycha, takie rzeczy już się zdarzały. No ale co mu pozostaje? Musi poprosić o nowe materiały.Nauczyciel jest zdenerwowany – Sam, owszem, ma pewne umiejętności, ale przez niego opóźnia się2plan lekcji! Z wyrazem rezygnacji poucza Sama, że powinien wziąć się w garść i zabrać się do roboty.Sam stoi i słucha bezradnie.Sam, Laura i Ben są ofiaramibullyingu.Paul, Josh, Chloe, pozostałe dziewczynki, Matt i John –wszyscy są jego aktywnymi uczestnikami.Rys historycznyZjawiskobullyingumiędzy ludźmi po raz pierwszy zostało opisane przez szwedzkiego doktoramedycyny Petera-Paula Heinemanna (1973) na podstawie jego własnych obserwacji zebranychw trakcie pracy w szkole. Wkrótce potem inny szwedzki uczony, psycholog profesor Dan Olweusopublikował klasyczne już dzisiaj studium poświęconebullyingowiwśród chłopców (1978), w którymstwierdził, że aż 5% uczniów padło ofiarą poważnych aktówbullyingu.Mniej więcej taka sama liczbachłopców była jego aktywnymi sprawcami. Olweus zdefiniował również dużo węższą grupęprzypadków, w których ta sama osoba była agresorem i ofiarą. Autorem kolejnej pracy tym razempoświęconej zagadnieniem prewencjibullyinguzostał również szwedzki uczony, psycholog AnataloPikas (1976). Owe trzy publikacje bez wątpienia wywarły wielki wpływ w krajach skandynawskich. Napoczątku lat 80. XX wieku w Finlandii profesor Kjersti Lagespetz i jego zespół zapoczątkowali mocnątradycję badań (1982), której wybitną współczesną kontynuatorką jest profesor Christina Salmivalli(2005) ze swoim zespołem.Pierwsza konferencja poświęcona zagadnieniubullyinguzostała zorganizowana w roku 1987 przezRadę Europy w Stavanger, a wydarzenie to miało decydujący wpływ na rozwój zainteresowaniai ogólnej wiedzy dotyczącejbullyinguw krajach Europy Zachodniej. W trakcie tygodniowego spotkaniaokoło 35 badaczy, naukowców i polityków z krajów członkowskich pracowało pod kierunkiemoficjalnego przedstawiciela Rady, Mony O’Moore, obecnie profesora w Trinity College w Dublinie(O’Moore, 1989). Pomimo faktu, iż wówczas zaledwie kilku z nich dysponowało głębszą wiedzą natematbullyingu,doświadczenie wyniesione z innych dziedzin, dotyczące zachowań antyspołecznych,okazało się przełomowe zarówno dla przyszłej pracy badawczej, którą wielu ze zgromadzonychpodjęło, jak i dla praktyki. Konferencja zaowocowała również wydaniem książki w języku angielskim,składającej się w większości z wygłoszonych podczas niej referatów (Roland & Munthe, 1989).3Mniej więcej od początku lat 90. XX wieku badania nadbullyingiemzyskują międzynarodowy wymiar,obecny zresztą do dziś.W 2004 roku OECD zorganizowało w Stavanger w Norwegii międzynarodową konferencjęzatytułowaną „Szkoła bez lęku”. Podczas obrad podkreślano istotność problematykibullyingu,jaki konieczność wymiany doświadczeń w tym zakresie. Premier Norwegii zaprezentował NorweskiManifest Przeciwko Bullyingowi, zobowiązując się tym samym w imieniu rządu do podjęcia wszelkichmożliwych działań w zakresie prewencjibullyingui przemocy w szkole oraz innych sektorachspołeczeństwa.Podczaskonferencjizaprezentowanorównieżprzykładowerozwiązaniaozakresieogólnopaństwowym, podkreślając konieczność dalszych badań mających na celu odpowiedź napytanie, jakie rozwiązania są w stanie przynieść najlepsze rezultaty. Konferencja podkreśliłaznaczenie międzynarodowego charakteru badań nadbullyingiem,a także konieczność wymianyinformacji pomiędzy praktykami i ustawodawcami. Stworzenie międzynarodowej sieci współpracyw tym zakresie mogłoby okazać się niezwykle skuteczne (Munthe i in., 2004).W roku 2007 Deklarację Przeciwko Bullyingowi Dzieci i Młodzieży w Kandersteg podpisaliw Szwajcarii badacze z całego świata. Wedle jej oszacowań 200 milionów dzieci i młodzieży na całymświecie pada ofiarą przemocy ze strony rówieśników. W deklaracji podkreślono, że każde dzieckoi młody człowiek – pośród innych praw – ma przede wszystkim prawo do szacunku i bezpieczeństwa,a moralną odpowiedzialność za to ponoszą dorośli. To ich zadaniem jest dopilnowanie poszanowaniaowych praw i promowanie zdrowego rozwoju i pozytywnych postaw społecznych.Badacze jednoznacznie opowiedzieli się za:natychmiastowym powstrzymaniembullyingu,wczesnym wprowadzeniem działań i kontynuacją działań prewencyjnych,kształceniem i wspieraniem dorosłych w ich pracy z dziećmi i młodzieżą,wykorzystywaniem regulacji i programów prewencyjnych w oparciu o badania naukowe,wprowadzeniem ciągłego monitoringu i oceny programów i regulacji oraz za zagwarantowaniempraw dzieci i młodzieży (www.kanderstegdeclaration.org).4Dane dotycząceBULLYINGUCzym jest Bullying?Przezbullyingokreśla się psychiczne i/lub fizyczne wykorzystywanie ofiary przez osobę lub grupę.Bullyingzakłada nierównowagę sił pomiędzy ofiarą i sprawcą oraz powtarzalność wrogich działań naprzestrzeni czasu (Olweus & Roland, 1983; Rigby, Smith & Pepler, 2004; Roland, 1989).Dla celów badawczych uznaje się, że aby móc zostać zakwalifikowanym jakobullying,danyprzypadek agresji musi powtórzyć się kilkakrotnie. Uznaje się zatem, że częstotliwość działańagresywnych powinna być nie mniejsza niż jeden przypadek na tydzień lub też 2-3 razy w miesiącu.Należy jednak pamiętać, że w przypadku dziecka, które padło ofiarąbullyingu,nawet sporadyczneprzypadki agresji mogą stanowić wielkie obciążenie, dlatego również one powinny spotkać sięz odpowiednią reakcją ze strony osób dorosłych w szkole. Najpowszechniejszymi przejawamibullyingusą: agresja fizyczna, wykluczanie dziecka i wyszydzanie go.Zatem, chociaż powyższa definicja zakłada, żebullyingopiera się na wielokrotnie powtarzanychaktach agresji, nawet pojedyncze epizody także mogą nosić znamionabullyingu.W ciągu ostatnich lat jesteśmy świadkami upowszechniania się nowej formybullyingu,tj.bullyinguelektronicznego (cyberbullyingu) popełnianego za pomocą telefonu komórkowego, komputerai internetu. W dzisiejszym świecie korzystanie z nowych technologii w celach komunikacyjnych jestpowszechne i technicznie możliwa jest komunikacja z każdą osobą, w dowolnym miejscu na świecie.Na skutek tego procesu kontakt z drugim człowiekiem staje się łatwiejszy i zyskuje większą ciągłość,co może mieć wielorakie korzyści. Jednakże technologia cyfrowa staje się także instrumentemwykorzystywanym przeciwko innym ludziom, np. jako narzędziebullyingu.Może on przybierać postaćprzykrej potyczki słownej, wiadomości SMS-owych, zdjęć i filmików przedstawiających aktybullyingulub polegać na wykluczeniu danej osoby na portalach internetowych etc.Bullyingelektroniczny różnisię od tradycyjnegobullyingu,gdyż sprawca i ofiara nie pozostają w bezpośrednim kontakciew momencie agresji, a ofiarabullyinguma trudności ze znalezieniem miejsca, w którym czułaby siębezpiecznie (Shariff, 2008).5 [ Pobierz całość w formacie PDF ]