Możliwości zwiększania energii pocisków wystrzeliwanych z replik broni ASG z obrażenia powodowane ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ARCH. MED. SD. KRYMINOL., 2011, LXI, 313-318
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL PAPERS
ojciech Golema, Tomasz Jurek
1
, Agata Thannhuser, Jerzy Kawecki, Jakub Trnka
Moliwoci zwikszania energii pociskw wystrzeliwanych
z replik broni ASG a obraenia powodowane postrzaami
Possibilities of energy augmentation of pellets shot from ASG replicas
and gunshot wounds
Z Katedry i Zakadu Medycyny Sdowej Akademii Medycznej we Wrocawiu
Z Zakadu Prawa Medycznego Katedry Medycyny Sdowej
Akademii Medycznej we Wrocawiu
Kierownik: prof. dr hab. B. witek
1
Autorzy dokonuj krtkiego przegldu typw
airsoftowych replik broni (ASG ang.:
air soft gun
)
w zalenoci od rodzaju napdu i stosowanej amu-
nicji. Przedstawiaj moliwoci zmiany parametrw
technicznych repliki karabinka M4A1 oraz wpyw
tych modyfikacji na energi pocztkow pocisku.
Przeprowadzone pomiary w bramkach chronome-
trycznych wskazuj, e amatorskie przerbki replik
ASG mog znaczco zwiksza prdko i energi
pocztkow pocisku. Autorzy wnioskuj, by w tra-
kcie opiniowania o skutkach uycia replik broni
typu ASG, zwaszcza w kontekcie naraenia na
bezporednie niebezpieczestwo utraty ycia albo
ciki uszczerbek na zdrowiu, nie opiera si wy-
cznie na danych producentw replik odnonie
energii pocisku ale dy do indywidualnej oceny
dowodowego egzemplarza repliki ASG.
assessment of the ASG replica constituting the
evidence .
Sowa kluczowe:
airsoft, obraenia postrzaowe,
naraenie na bezporednie niebezpiecze-
stwo utraty ycia albo ciki uszczerbek na
zdrowiu, bro pneumatyczna
Key words:
air soft, gunshot wounds,
exposure to direct danger of death or grave
detriment to health, airgun
WSTP
Airsoft to hobby polegajce na wykorzystaniu re-
alistycznie wygldajcych replik broni palnej posia-
dajcych napd pneumatyczny do rnego rodzaju
symulacji gier bitewnych. Repliki te miotaj kuliste
pociski kalibru 6 mm, wykonane przewanie z twar-
dych tworzyw sztucznych. Prdkoci pocztkowe
pociskw s niewielkie rzdu 60-140 m/s, po-
dobnie jak standardowa energia w momencie opu-
szczenia lufy (ok. 0,4-2J). Ustawa o broni i amunicji
z dnia 21 maja 1999 roku [1 zawiera prawn
definicj broni wyrniajc bro pneumatyczn:
„…Art. 8 (…) W rozumieniu ustawy broni pneu-
matyczn jest niebezpieczne dla ycia lub zdrowia
urzdzenie, ktre w wyniku dziaania spronego
gazu jest zdolne do wystrzelenia pocisku z lufy lub
elementu j zastpujcego i przez to zdolne do
raenia celu na odlego, a energia kinetyczna po-
cisku opuszczajcego luf lub element j zastpu-
In this paper, the authors review the types of air
soft gun replicas depending on the type of drive and
ammunition, showing the possibilities of altering
the M4A1 rifle replica’s technical parameters and
the effect of such modifications on initial energy
of the projectile. A PJ4 CQB NAVY replica’s inner
barrel, spring, motor and cylinder kit were replaced.
Subsequently, the muzzle velocity was determined
and compared to the initial muzzle velocity. This
example showed that amateur modifications can
greatly increase the initial energy of the pellet.
The authors suggest that especially in terms of
determining the exposure to direct danger of death or
grave detriment to health, the manufacturer’s data
about pellet energy should not be taken without
question, but one should strive for an individual
2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
314
Wojciech Golema, Tomasz Jurek, Agata Thannhäuser, Jerzy Kawecki, Jakub Trnka
Nr 4
jcy przekracza 17 J…”. Repliki airsoftowe z powo-
du niskiej energii wystrzeliwanych pociskw nie s
traktowane jako bro. Na ich zakup i uywanie nie
jest wymagane zezwolenie. Nie jest rwnie ko-
nieczna ich rejestracja.
Istniej trzy podstawowe typy ASG, wyrniane
w zalenoci od zastosowanego sposobu wystrzeli-
wania pociskw. Repliki sprynowe, ktre powsta-
y najwczeniej, wykorzystuj energi potencjaln
cinitej spryny do poruszenia toka w cylindrze,
co powoduje sprenie powietrza i pneumatyczne
wypchnicie pocisku z lufy. Wymaga on przeado-
wania broni po kadym strzale w celu cinicia
spryny. Z tego powodu taki typ napdu jest sze-
roko wykorzystywany w replikach karabinw wy-
borowych oraz w taszych egzemplarzach ASG.
Kolejnym sposobem wystrzelenia pocisku jest wy-
korzystanie wstpnie spronego gazu (tzw. „Green-
-gas” lub CO
2
) przechowywanego w pojemnikach,
umieszczonych najczciej w magazynku. Ten typ
napdu jest wykorzystywany rwnie w broni pneu-
matycznej zasilanej nabojami CO
2
. Najnowocze-
niejszym rozwizaniem jest napd elektryczny. Sta-
nowi on modyfikacj napdu sprynowego. Wy-
korzystuje silnik zasilany akumulatorem oraz zesp
zbatek w celu cinicia spryny po kadym strza-
le. Umoliwia prowadzenie ognia cigego i jest
obecnie najczciej stosowany przez producentw
replik. Z uwagi na du moliwo modyfikacji oraz
prostot konstrukcji, repliki z takim napdem s
najczciej poddawane tuningowi w celu podnie-
sienia energii wylotowej pocisku (tzw. „tuning mo-
cowy”, „tuning siowy”).
Amunicj uywan w airsofcie s twarde, nieci-
liwe kulki kalibru 6 mm (5,95 mm), wykonane ze
sztucznych materiaw kompozytowych, o masie
najczciej od 0,12 g do 0,4 g. Rzadziej stosowane
s kulki aluminiowe o masie okoo 0,4 g lub innego
rodzaju pociski (kulki stalowe, kulki wypenione
farb lub zawierajce substancje fluorescencyjne).
W broni pneumatycznej, miotane s pociski metalo-
we z prdkociami mogcymi przekracza 280 m/s.
Markery paintballowe wystrzeliwuj elatynowe ku-
le, wypenione farb o masie okoo 3,2 g, z prd-
koci do 90 m/s. Na ich tle standardowe repliki
airsoftowe, miotajce kulki kompozytowe o masie
przecitnie rzdu 0,2 g, z prdkoci nieprzekra-
czajc 150 m/s, wydaj si by wzgldnie bez-
pieczne. Odzwierciedleniem takiego zaoenia s
zalecenia producentw dotyczce zasad bezpie-
czestwa, przy posugiwaniu si replikami ASG.
Przy uytkowaniu repliki konieczne jest jedynie sto-
sowanie rodkw ochrony oczu okularw z two-
rzyw sztucznych, wytrzymujcych bezporednie
uderzenie pociskiem, najlepiej atestowanych. Jed-
noczenie uwaga taka sugeruje, e narzd wzroku
jest szczeglnie naraony na uraz w przypadku
postrzau. Podobne wnioski wycign mona z ana-
lizy pimiennictwa [2, 3, 4, 5, 6. Prostota kon-
strukcji oraz dostpno wielu czci zamiennych
pozwalajcych na znaczne modyfikowanie replik
sprawia jednak, e dane producentw czsto nie od-
powiadaj realnym waciwociom danego egzem-
plarza ASG. W uyciu istnieje dua liczba replik
poddanych tuningowi, ktre mog powodowa zna-
cznie wiksze zagroenie dla zdrowia w przypadku
postrzau, ni wynikao by to z ich teoretycznych
danych.
MATERIA I METODA
Autorzy poddali modyfikacjom egzemplarz repli-
ki karabinka szturmowego M4A1 (PJ4 CQB NAVY
wersja krtka, przeznaczona do walki w pomie-
szczeniach) wyprodukowanego przez firm PJ. Ce-
lem pracy bya ocena moliwoci zwikszenia para-
metrw fabrycznych repliki (prdkoci pocztkowej
pocisku oraz jego energii) przez osoby nie posiada-
jce wyksztacenia rusznikarskiego oraz wpywu
modyfikacji na prdko pocztkow pocisku i jego
energi. Do przerbek wykorzystano powszechnie
dostpne czci oferowane przez firmy komercyjne
zajmujce si handlem artykuami ASG.
Pierwsza modyfikacja polegaa na wymianie fa-
brycznej lufy wewntrznej kalibru 6,08 mm i du-
goci 300 mm na luf precyzyjn firmy SRC kalibru
6,03 mm i dugoci 300 mm. Wysza jako lufy
i jej mniejszy kaliber pozwoli na zwikszenie szczel-
noci ukadu przez redukcj strat gazu pomidzy
pociskiem a wewntrznymi ciankami lufy. Wymie-
niono rwnie fabryczn spryn na spryn SP
120 firmy GUARDER o wikszej mocy, co pozwolio
na zmagazynowanie wikszej energii potencjalnej.
Dodatkowo uszczelniono tam teflonow po-
czenia pomidzy elementami komory podajcej po-
cisk z magazynka do lufy (tzw. „teflon-fix”).
Druga modyfikacja polegaa na zastosowaniu sil-
niejszej spryny SP 150 firmy GUARDER. Zmie-
2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
Nr 4
MOLIWOCI ZWIKSZANIA ENERGII POCISKW WYSTRZELIWANYCH Z REPLIK BRONI ASG
A OBRAENIA POWODOWANE POSTRZAAMI
315
niono fabryczny silniczek elektryczny na silniczek
firmy GUARDER Infinite Torque-Up o zwikszonej
mocy przystosowany do wsppracy z mocniejsz
spryn. Fabrycznie montowany zestaw toka i cy-
lindra zastpiono zestawem firmy GUARDER do tu-
ningu replik karabinkw M16 (zawierajcy komor
cylindra o zwikszonej pojemnoci i dodatkowo
uszczelnion gowic toka). Do wsppracy z tym
zestawem dobrano dusz luf wewntrzn (510
mm) kalibru 6,03 mm. Wymieniono take bateri
z 8,4V na 9,6V, lepiej wsppracujc z nowym sil-
niczkiem oraz podnoszc szybkostrzelno.
Przed modyfikacjami, po pierwszej i po drugiej
modyfikacji oddano kolejne serie 10 strzaw. Strza-
y oddawano z rki, z uyciem dwjnogu stabili-
zujcego replik. Jako amunicji uyto kulek precy-
zyjnych o masie 0,2 g firmy PJ. Badanie przepro-
wadzono w pomieszczeniu zamknitym, ze rdem
wiata umieszczonym nad bramkami chronome-
tru. Odlego pomidzy wylotem lufy a pierwsz
bramk wynosia 30 cm. Pomiary prdkoci wylo-
towej pocisku wykonano na chronometrze Chrono-
tech Pro-Guard. Cakowity koszt modyfikacji wy-
nis okoo 700 PLN, koszt repliki to okoo 450
PLN. Prdkoci pocztkowe kulek wystrzeliwanych
z replik airsoftowych podawane s zwyczajowo
w stopach na sekund (fps) i w takich jednostkach
dokonywano pomiarw. Do przelicze przyjto, e
jedna stopa wynosi 3,2808 metra.
ciski z niewielk energi. Autorzy przy uyciu po-
wszechnie dostpnych czci zamiennych oraz ty-
powych narzdzi, zmodyfikowali egzemplarz kara-
binka szturmowego uzyskujc ponad dwukrotny
Tabela I. Wyniki pomiarw redniej prdkoci
pocztkowej i energii pocztkowej
pocisku wystrzelonego z repliki
fabrycznej oraz po modykacjach.
Table I. Values of mean initial velocity and
initial energy of a pellet shot from
unmodied and modied replicas.
Replika
fabryczna
Ex factory
replica
Replika
po pierwszej
modykacji
Replica
after 1
st
modification
Replika
po drugiej
modykacji
Replica
after 2
nd
modification
rednia prdko
pocztkowa [fps]
Mean initial velocity
fps
340
435
520
rednia prdko
pocztkowa [m/s]
Mean initial velocity
m/s
104
133
158
Energia
pocztkowa [J]
Initial energy J
1,07
1,75
2,51
WYNIKI
rednia prdko pocztkowa pocisku opuszcza-
jcego luf w egzemplarzu fabrycznym, nie pod-
danym adnym przerbkom, wynosia 340 fps (+/-
20 fps), co odpowiada 104 m/s. Przy masie kulki wy-
noszcej 0,2 g daje to energi pocztkow pocisku
opuszczajcego luf okoo 1,07 J. Po pierwszej mo-
dyfikacji prdko pocztkowa pocisku opuszcza-
jcego luf wynosia rednio 435 fps (+/- 15 fps),
odpowiednio 133 m/s a jego energia pocztkowa
okoo 1,75 J. Po drugiej modyfikacji rednia prd-
ko pocztkowa wynosia 520 fps (+/- 30 fps)
158 m/s, a energia pocztkowa okoo 2,51 J [tab. I.
wzrost energii pocztkowej pocisku. Takie wyniki na-
kazuj zrewidowa twierdzenia o bezpieczestwie
broni ASG. Na forach internetowych [7 mona
znale wiele informacji o technice tuningowania
replik, polecanych czciach oraz opisy rezultatw
takich dziaa. Jedna z modyfikacji, dotyczca re-
pliki karabinu wyborowego SWD Dragunow, pozwa-
laa wedug jej autora na osignicie prdkoci po-
cztkowej pocisku rzdu 750 fps, co daje energi
pocisku okoo 5,23 J. Temat tej modyfikacji zosta
jednak szybko usunity z forum, a jego autor nie
udzieli informacji jakich dokona przerbek. W za-
chodnim pimiennictwie podkrelano, e oglna
dostpno ASG, brak kontroli uytkownikw replik
oraz przekonanie o niskim poziomie zagroenia,
jakie niesie za sob zabawa, wi si z duym ry-
zykiem obrae narzdu wzroku u dzieci, o rnym
DYSKUSJA
Repliki airsoftowe postrzegane s jako potencjal-
nie niegrone zabawki, miotajce plastikowe po-
2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
316
Wojciech Golema, Tomasz Jurek, Agata Thannhäuser, Jerzy Kawecki, Jakub Trnka
Nr 4
stopniu cikoci [2, 3, 4, 5. Saunte J. P. i wsp.
[3 opisali 33 przypadki obrae: od przekrwienia
spojwek i drobnych podspojwkowych wyleww
krwawych, do obrae w zakresie komory przed-
niej z uszkodzeniem soczewki oraz rozerwaniem
wkien kolagenowych kta przesczania oka, z wy-
sokim ryzykiem rozwoju zamy. Obraenia te doty-
czyy przewanie osb poniej 18 roku ycia, postrze-
lonych z poblia w jedno z oczu, nie stosujcych
okularw ochronnych (jedynie w jednym przypadku
osoba pokrzywdzona miaa zaoone okulary prze-
ciwsoneczne). Fleischhauer J. C. [4, opisujc 9 przy-
padkw uszkodze oczu u pacjentw poniej 18
roku ycia, zwraca uwag na stwierdzone podczas
bada okulistycznych uszkodzenia w zakresie tylnej
komory oka oraz rozwj zamy pourazowej u trzech
pokrzywdzonych. Shinichiro E. i wsp. [2 opisali
przypadek postrzau 7-letniego chopca, u ktrego
rozpoznano trudno gojce si rozerwanie sieci w-
kien kolagenowych kta przesczania oka. Manka-
mentem cytowanych prac jest jednak brak infor-
macji na temat rodzajw replik z jakich oddano
strza, co nie pozwala na wnioskowanie o zale-
noci pomidzy cikoci uszkodzenia gaki ocz-
nej a energi pocztkow pocisku. Model taki, oce-
niajcy ryzyko uszkodzenia gaki ocznej, zosta
zaproponowany przez Kennedy’ego E. A. i wsp. [6.
W badaniu tym wykazano, e postrza pociskiem
BB wystrzelonym z prdkoci 300 fps niesie ze
sob 100% ryzyko uszkodzenia gaki ocznej. Au-
torzy nie wyjanili jednak w pracy, czy termin BB
odnosi si do amunicji rutowej kalibru 4,5 mm
(uywanej w wiatrwkach) czy te do amunicji
airsoftowej, kalibru 6 mm, wykonanej z materia-
w kompozytowych. W pracy tej brak jest rwnie
rozrnienia uszkodze gaki ocznej w zalenoci
od ich cikoci. Brak jest w literaturze prac, w kt-
rych dokonanoby oceny energii pocztkowej pocisku
wystrzelonego z egzemplarza broni po uprzedniej
ocenie obrae ciaa spowodowanych t broni.
Taki realny wgld we waciwoci uytego narz-
dzia, majc na uwadze wyniki przeprowadzonego
przez autorw eksperymentu, pozwoliby na pre-
cyzyjne oszacowanie zagroenia jakie niesie ze sob
replika ASG.
Obraenia postrzaowe z broni pneumatycznej
miotajcej metalowe pociski kalibru 4,5 lub 5,5
mm (potocznie nazywanej wiatrwkami), s nato-
miast czstym tematem publikacji z zakresu me-
dycyny klinicznej, jak i medycyny sdowej [8, 9, 10,
11, 12. Opisywane s zarwno niegrone skutki
biologiczne, takie jak powierzchowne rany, otarcia
naskrka lub podbiegnicia krwawe, lecz rwnie
przypadki miertelnych postrzaw. Bro taka ma
jednak wiksz energi pocztkow pocisku ni
ASG, niekiedy znacznie przekraczajc 17J. Do-
datkowo, uywana w „wiatrwkach” amunicja ce-
chuje si mniejsz rednic oraz wiksz mas ni
amunicja airsoftowa, ma zatem wikszy potencja
penetracji tkanek. W kontekcie obrae powo-
dowanych przez postrza z takich urzdze pneu-
matycznych, replika ASG moe by uznana za
niegron zabawk. Moliwoci tuningu replik po-
zwalaj jednak na zblienie wartoci energii pocz-
tkowej pocisku ASG oraz pociskw wystrzelonych
z „wiatrwek”.
Hobby, jakim jest airsoft, wie si z odgrywa-
niem rnych symulacji gier bitewnych. Tzw. roz-
grywki airsoftowe odbywaj si czsto w miejscach
publicznych, w opuszczonych halach magazyno-
wych lub produkcyjnych, starych poligonach lub
zwykych lasach. rodowisko graczy ustalio we-
wntrzny zbir zasad, pozwalajcy na podniesienie
poziomu bezpieczestwa rozgrywek i regulujcych
ich przebieg [13. Stosowanie si do tych zasad jest
jednak kwesti wycznie umown, podobnie jak
ograniczenie wieku graczy do osb powyej 18 roku
ycia (w sytuacjach szczeglnych powyej 16 roku
ycia za zgod opiekunw prawnych). Pocisk wy-
strzelony z ASG, w zaoeniu producentw repliki,
nie powinien penetrowa odziey oraz powodowa
powaniejszych obrae ciaa. Z dowiadczenia
autora postrzay w trakcie rozgrywki skutkuj nie-
wielkim blem lub drobnym podbiegniciem krwa-
wym z moliwym powierzchownym otarciem naskr-
ka. Obraenia takie powstaj zazwyczaj po trafieniu
w nieosonite ciao przy postrzaach z niewielkiej
odlegoci (rzdu kilku metrw). Do rzadkoci nale-
powierzchowne rany, powstajce najczciej
w okolicach gdzie ko znajduje si bezporednio
pod skr. Obraenia powaniejsze z reguy s wy-
nikiem nieszczliwego wypadku lub braku od-
powiednich zabezpiecze (okulary ochronne). Orga-
nizacja rozgrywki w miejscu publicznym moe do-
prowadzi jednak do sytuacji postrzelenia osoby
postronnej, nie wyposaonej w jakiekolwiek rodki
ochronne lub do naraenia jej na niebezpiecze-
stwo postrzau.
2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
Nr 4
MOLIWOCI ZWIKSZANIA ENERGII POCISKW WYSTRZELIWANYCH Z REPLIK BRONI ASG
A OBRAENIA POWODOWANE POSTRZAAMI
317
W opiniowaniu sdowo-lekarskim poza ocen
obrae ciaa niejednokrotnie zachodzi konieczno
ustalenia stopnia zagroenia ycia i zdrowia jakie
nioso ze sob dziaanie sprawcy [14, 15, 16, 17,
18. O ile w przypadku obrae postrzaowych dla
ich oceny wystarczajce jest badanie osoby pokrzy-
wdzonej, o tyle dla oceny naraenia na bezpored-
nie niebezpieczestwo utraty zdrowia moe by
pomocne balistyczne badanie uytego narzdzia
dla okrelenia rzeczywistej energii pocisku.
replik ASG znacznie podnoszcych prdko po-
cztkow i energi kinetyczn wystrzeliwanego
pocisku sprawia, e teza o bezpieczestwie ASG
powinna zosta zweryfikowana. W uyciu znajduje
si wiele replik poddanych tunningowi. W litera-
turze pojawiaj si doniesienia o powanych uszko-
dzeniach narzdu wzroku, mogcych stanowi ciki
uszczerbek na zdrowiu, co sprawia, e w okrelo-
nych sytuacjach samo uycie ASG moe powodo-
wa naraenie na bezporednie niebezpieczestwo
cikiego uszczerbku na zdrowiu. W opiniowaniu
sdowo-lekarskim, dotyczcym skutkw uycia ASG,
powinno si dy do indywidualnej oceny balisty-
cznej dowodowego egzemplarza repliki, majc na
uwadze, e jej moc moe by znaczco rna od
deklarowanej fabrycznie.
WNIOSKI
Repliki airsoftowe s powszechnie uznawane za
nieszkodliwe zabawki, a dostp do nich nie jest
w aden sposb ograniczany. atwo modyfikacji
PIMIENNICTWO
9. Smdra-Kamirska A.: Dowiadczalny efekt
postrzau pociskami wystrzeliwanymi z urzdze
pneumatycznych o energii kinetycznej poniej 17J.
Uniwersytet Medyczny w odzi, Katedra i Zakad
Medycyny Sdowej, 2010, Rozprawa na stopie
doktora nauk medycznych.
10. Aslan S., Uzkeser M., Katirci Y., Cakir Z.,
Bilir O., Bilge F., Cakir M.: Air guns: toys or weapons?
Am J Forensic Med Pathol. 2006, 27: 260-262.
11. Bratton S. L., Dowd M. D., Brogan T. V.,
Hegenbarth M. A.: Serious and fatal air gun injuries:
more than meets the eye. Pediatrics. 1997, Vol.
100 No 4: 609-612.
12. Woniak K., Nowaczek-Dziocha E., Moskaa A.,
Urbanik A., Pohl J.: Rekonstrukcja kanau postrzau
z wiatrwki w zakresie szyi opis przypadku. Arch.
Med. Sd. Kryminol. 2009, 59 (4): 326-329.
14. Jurek T.: Opiniowanie sdowo-lekarskie
w przestpstwach przeciwko zdrowiu. Wolters Klu-
wer, Warszawa, 2010.
15. Teresiski G., Mdro R.: Lekarskie aspekty
naraenia na niebezpieczestwo utraty zdrowia lub
ycia II. Moliwoci, warunki i granice lekarskiej
oceny naraenia na niebezpieczestwo ycia lub
zdrowia ludzkiego oraz kryteria medycznej kwanty-
fikacji stopnia naraenia. Arch. Med. Sd. Kryminol.
2001, 51 (2): 105-118.
1. Ustawa z dnia 21 maja 1999 roku o broni
i amunicji. Tekst jednolity z dnia 18 marca 2004,
z pniejszymi zmianami, Dz.U. 2004 nr 52, poz.
525.
2. Shinichiro E., Nobuo I., Tatsuo Y.: Tear in the
trabecular meshwork caused by an airsoft gun. Am
J Ophthalmol. 2001, Vol. 131, No 5: 656-657.
3. Saunte J. P., Saunte M. E.: 33 cases of airsoft
gun pellet ocular injuries in Copenhagen, Denmark,
1998-2002. Acta Ophthalmol Scand. 2006, 84:
755-758.
4. Fleischhauer J. C., Goldblum D., Fruch B. E.,
Koerner F.: Ocular injuries caused by airsoft guns.
Arch Ophtalmol. 1999, 117: 1437-1439.
5. Harris W., Luterman A., Curreri P. W.: BB and
pellet guns toys or deadly weapons? J Trauma.
1983, 23: 566-569.
6. Kennedy E. A., Tracy P. Ng., McNally C.,
Stitzel J. D., Durna S. M.: Risk functions for human
and porcine eye rupture based on projectile chara-
cteristics of blunt objects. Stapp Car Crash Journal.
2006, 50: 651-671.
8. Kdzierski M., Meissner E., Berent J.: mier-
telny postrza z broni pneumatycznej. Arch. Med.
Sd. Kryminol. 2010, 60 (2-3): 132-136.
2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
[ Pobierz całość w formacie PDF ]