MozgUZ Temat7, fizjo, neurologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Mózg, umysł i zachowanie
Temat VI
Percepcja i produkcja mowy
Zaburzenia mowy: afazje
Afazja (afazja nabyta)
Zaburzenia komunikacji spowodowane są uszkodzeniami mózgu.
Afazje
nabyte konstytuują grupę deficytów rozumienia i produkowania mowy
zarówno w formie słownej i pisanej.
(Wilson & Keil, 1999)
Warto jest zaznaczyć, że afazja nie jest pojedynczym deficytem
(powinniśmy zatem mówić nie o afazji , ale o kilku afazjach). Na
przykład, językowe deficyty mogą dotyczyć tylko rozumienia słów
prezentowanych werbalnie lub tylko deficytów w produkcji mowy,
czy tylko w zakresie czytania etc.
1
Zaburzenia mowy: przykłady testów
W tym wykładzie będziemy uznawali za deficyty tylko zaburzenia
w
rozumieniu/percepcji słów
, które podawane są
werbalnie
i
zaburzenia w
produkowaniu mowy
.
Przykład testów do rozumienia i percepcji słów
Słowo kot podawane werbalnie
Æ
pacjent musi odpowiedzieć na te
pytania:
- Co słyszysz?
Słowo, słowo kot
.
Dźwięk, tylko hałas!
-
Jakie jest znaczenie tego słowa?
Odnosi się do zwierzęcia.
Odnosi się do typu jedzenia.. Nie wiem!
Zaburzenia mowy: przykłady testów
- Jakim rodzajem zwierzęcia jest kot?
Małe zwierzątko domowe o czterech nogach. Mam jedno w
moim domu.
Duże zwierzę z czterema nogami i trąbą. Nie możesz znaleźć
go tutaj.
Nie wiem ...nie wiem tyle na ten temat!
Kiedy pacjent nie może znaleźć w głowie danego słowa i wypowiedzieć
go werbalnie, prosi się pacjenta o wybranie spośród czterech obrazków,
takiego który odpowiada słowu słyszanemu.
2
Zaburzenia mowy: przykłady testów
Przykład prostego testu służącego badaniu
produkcji mowy.
Pacjentom
prezentowany jest na
przykład taki obrazek
(Goodglass & Kaplan,
1972). Zadaniem
pacjentów jest opisanie
tego obrazka własnymi
słowami.
Zaburzenia mowy: przykłady testów
Przykład produkcji mowy u trzech pacjentów:
1- « This is a boy and that’s a boy and that’s a … thing. This is a… i don’t
know. This is a … somethink that you can find in the … kitchen. »
2- « Well this is… mother is away here
WORFING
her work. But when she
is looking, the two boys
LOONKING
in the other part. One their small tile
into her time here »
3- « Cookie jar… fall over… chair… water… empty.. »
3
Zaburzenia mowy: przykłady testów
Pacjent 1
: on nie ma wielu problemów z gramatyką, ale nie potrafi znaleźć
słów (przykład anomii).
Pacjent 2
: jest typowym przypadkiem afazji Wernickiego, o zachowanej dość
dobrze fluencji słownej, przy jednoczesnym bezsensownym używaniu
tych słów (neologizmy).
Pacjent 3
: jest przykładem typowej afazji Broca. Produkcja mowy jest bardzo
niska i nieprawidłowa gramatycznie (agramatyzmy).
Poznawczy model produkcji i percepcji
mowy
Neuropsychologowie poznawczy używają modelu produkcji i
percepcji mowy w celu zrozumienia deficytów mowy u pacjentów z
uszkodzeniami mózgu.
Model
(Ellis & Young, 1988)
Moduły:
1-
Słuchowa analiza (akustyczna)
: podstawowa analiza słuchowa
dźwięków mowy. Na tym poziomie nie wiemy jeszcze, że dźwięk jest
danym słowem!
Forward
2-
Słuchowe wejście leksykalne
: to jest pamięć (jak w komputerze) ,
gdzie każde słowo jest reprezentowane przez liczbę (kod), która
pozwala uzyskać dostęp do informacji o znaczeniu danego słowa). Na
tym poziomie wiemy, że dźwięk jest tym słowem.
4
Poznawczy model produkcji i percepcji
mowy
Słowo (dźwięk)
analiza słuchowa
(akustyczna)
słuchowe wejście leksykalne
akustyczna / fonemowa
konwersja
semantyka
Back
fonologiczne wyjście
leksykalne
Produkcja mowy
Poznawczy model produkcji i percepcji
mowy
3-
Semantyka
: pamięć zawierająca informacje o znaczeniu słów.
Na tym poziomie wiemy wszystko na temat danego słowa.
4-
Fonologiczne wyjście leksykalne
:to jest pamięć, gdzie każde
słowo jest reprezentowane przez liczbę (kod), która umożliwia
dojście do informacji o fonologicznej i artykulacyjnej
reprezentacji słowa. Te reprezentacje pozwalają na produkcję
słów.
5-
Akustyczna fonemowa konwersja
: grupa reguł, które
pozwalają automatycznie transformować w słyszanym dźwięku
sekwencję fonemów, które mogą być użyte do produkcji mowy.
Może być używana przy powtarzaniu regularnych fonetycznie
słów.
Model
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]