Motyw Rodziny

Motyw Rodziny, Materiały pomocnicze, Motywy literackie

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Rodzina
Motyw rodziny w literaturze
Motyw rodziny obecny jest w literaturze od wieków. Jest on bardzo bliski każdemu
człowiekowi, gdyż w rodzinie najczęściej doświadczamy życzliwości, bliskości, uczymy się miłości,
wzajemnej odpowiedzialności. To właśnie ona sprawia, że czujemy się dobrze i bezpiecznie. Podstawą
każdej rodziny jest wzajemna życzliwość i miłość, której w wymienionych poniżej przykładach łatwo się
doszukać.
Motyw rodziny w Piśmie Świętym
Pierwszą rodzinę założyli Adam i Ewa. W Starym Testamencie rodzina jest podporządkowana władzy
mężczyzny. To on sprawował opiekę nad żoną i dziećmi, a także nad starszymi rodzicami. Adam i Ewa
mają dwóch synów Kaina i Abla. Kain zabija Abla, gdyż jest zazdrosny, że jego ofiary są milsze Bogu. Jest
to przykład nienawiści, która wdziera się pomiędzy dwóch braci, powodując rozłam w rodzinie.
W Nowym Testamencie rodzinę tworzą Józef, Maryja i Jezus. Są oni nazywani świętą rodziną. Jezus
było otaczany troską i miłością przez swoich rodziców, którzy są przykładem kochających i świętych
ludzi.
Motyw rodziny w książce Małgorzaty Musierowicz Opium w rosole
Główną bohaterką jest Aurelia Jedwabińska. Ma sześć lat, jest jedynaczką, córką Ewy i Eugeniusza
Jedwabińskich. Jest szczupłą, niską brunetką. Ma oczy jak „czarne wiśnie” i jest szczerbata. Cechuje ją
odwaga, szczerość i życzliwość. Chociaż jej rodzicom nieźle się powodzi i dziewczynce niczego pod
względem materialnym nie brakuje, to jednak jest osamotniona. Czuje się opuszczona przez rodziców.
Nie może nawiązać bliskich kontaktów z mamą, brakuje jej miłości i czułości. Dlatego wprasza się na
obiadki do nieznajomych rodzin. Tam odnajduje tak potrzebną jej bliskość i miłość oraz
zainteresowanie.
Jedną z najchętniej odwiedzanych przez nią rodzin są Borejkowie. Członkowie tej rodziny są bardzo
przyjaźnie nastawieni do Aurelii. Mama – pani Mila, zwariowana Ida, niepewna siebie Natalia, leniwa i
łakoma Pulpecja oraz zaradna, praktyczna Gabrysia podbijają serca Gieniusi. Borejkowie są przykładem
rodziny, która potrafi okazać ciepło nawet obcym. Dowodem tego jest zapraszanie na obiad małej,
nieznajomej dziewczynki, tj. Aurelii inaczej Genowefy Bombke, Rombke lub Zombke, która więcej
miłości zaznała u obcych ludzi niż w swoim rodzinnym domu. Dziewczynka uzależnia się od tej miłości i
ciepła niczym od narkotyku – stąd tytuł powieści.
Motyw rodziny w Opowieści wigilijnej
Głównym bohaterem „Opowieści wigilijnej” Karola Dickensa jest Ebenezer Scrooge. Człowiek ten
prowadził kantor, swojej pracy oddany był bezgranicznie. Za główny cel swego życia stawiał sobie
osiągnięcie sukcesu i szybkie wzbogacenie się. Przez całkowite oddanie się pracy stał się samotnikiem,
który potrzebował silnego wstrząsu, by przeżyć wewnętrzną przemianę i dostrzec, jak ważna w życiu
każdego człowieka jest rodzina i panująca w niej miłość. Jemu samemu nie udało się utrzymać przy sobie
ukochanej kobiety, która nie chciała wciąż rywalizować z pracą i pieniędzmi o jego względy. Bohater
nawet nie utrzymuje kontaktu z synem swojej ukochanej a zmarłej siostry – Alfredem. Dzięki wizycie
trzech duchów zrozumiał, jak bardzo jest samotny i nieszczęśliwy. I zmienił się.
Motyw rodziny w Kamieniach na szaniec
Bohaterowie wychowali się w patriotycznych rodzinach przywiązanych do historii narodowej i tradycji.
W swoich domach wykształcili w sobie poczucie odpowiedzialności za innych, aktywność społeczną,
gotowość służby dla ojczyzny. To dlatego właśnie podjęli się pracy charytatywnej i społecznej. Można
powiedzieć, że rodzina pokazała im prawidłowe i godne podziwu wzorce zachowania. Wszyscy
bohaterowie: Alek, Rudy i Zośka, pochodzili z dobrych, inteligenckich rodzin. Wynieśli z nich nie tylko
dobre maniery, wysoką kulturę osobistą, ale także wrażliwość i miłość do drugiego człowieka. W
tamtych czasach rodzina była ostoją, w której można było znaleźć oparcie i pomoc w trudnych
chwilach. Szczególnie bliskie relacje z matką łączyły Zośkę.
Motyw rodziny w Trenach Jana Kochanowskiego
Treny to cykl utworów poświęconych zmarłej córce poety - Urszuli. Są to utwory o charakterze
lamentacyjnym, wyrażają żal i rozpacz po śmierci dziecka. To najbardziej osobiste dzieło poety.
Stanowią przede wszystkim pomnik wystawiony zmarłemu dziecku, lecz są także wyrazem bolesnego
doświadczenia przez los, zrujnowania ideałów człowieka renesansowego, kryzysu światopoglądowego i
prób jego przezwyciężenia. Kochanowski ma do siebie żal, że nie potrafił uchronić ukochanej córki
przed śmiercią. Nie może pojąć, jak śmierć, zabierając dziecko wcześniej niż rodziców, mogła tak
pogwałcić podstawowe prawa natury. Utwory ukazują miłość i silne więzy rodzinne, łączące ojca ze
zmarłą córką. Treny pokazują także dramat, jaki przeżywała cała rodzina po stracie najmłodszego
członka.
Motyw rodziny w dramacie Williama Szekspira Romeo i Julia
Akcję książki "Romeo i Julia" rozpoczyna sprzeczka sług z domu Kapuletów i Montekich. Przybyli na
miejsce Benvolio i Tybalt przyłączają się do awantury. Bójkę przerywa na szczęście książę Eskalus.
Ostrzega ich, że jeśli jeszcze raz się to powtórzy, wyda na nich wyroki śmierci. Ukazany w dramacie
spór wrogo nastawionych do siebie rodów jest przeszkodą na drodze do szczęścia zakochanych w
sobie Romea i Julii. Kochankowie, nie mówiąc nic nikomu z rodziny, biorą potajemnie ślub, którego
udziela im ojciec Laurenty. Akcja kończy się śmiercią kochanków. Romeo wypija truciznę, a Julia bierze
sztylet Romea i przebija swoją pierś. Nienawiść rodów, z których pochodzili kochankowie, doprowadza
do ich śmierci. Romeo I Julia nie zdążyli założyć rodziny, którą dzięki swojej miłości mieli okazję
stworzyć.
Motyw rodziny w micie o rodzie Labdakidów
O zmaganiach rodu Labdakidów z boską klątwą dowiadujemy się z trylogii Sofoklesa: Król Edyp, Edyp w
Kolonos i Antygona, a przede wszystkim z mitologii. Lajos przybył do Teb i jako władca poślubił Jokastę.
Ale wyrocznia Appolina ostrzegła go, że urodzi mu się syn, który odbierze mu życie i ożeni się z matką.
Lajos nie liczył się z bogami, ale kiedy Jokasta urodziła syna, przebił mu kostki u nóg kolcem i dał
pasterzowi, by porzucił niemowlę w górach. Ten pozostawił okaleczonego, ale żywego chłopca na
pastwisku, gdzie odnalazł go inny pasterz - mieszkaniec Koryntu. Zaniósł go bezdzietnym swoim
władcom – Merope i Polibosowi - a ci pokochali dziecko jak swoje i nadali mu imię Edyp, czyli
Opuchłostopy. Edyp żył w przeświadczeniu, że ci, którzy go kochają i wychowują, są jego rodzicami;
znaleźli się jednak tacy, którzy donieśli mu, że jest znajdą. Chcąc uzyskać pewność co do swego
pochodzenia, młody Edyp udał się do wyroczni w Delfach. Nie uzyskał jednoznacznej odpowiedzi na
swe pytanie. Dowiedział się jednak, że zabije ojca i poślubi matkę. Nie wrócił już do Koryntu do – jak
sądził – swoich biologicznych rodziców.
Ale wyroków boskich nie można uniknąć. W wąskim wąwozie górskim Edyp napotyka rydwan – a w
nim mężczyznę; nie wie, że jest to Lajos, jego prawdziwy ojciec. Dochodzi do sprzeczki, potem do bójki
- i Lajos ginie. Sprawdza się pierwsza część przepowiedni; bogowie o tym wiedzą, nie wie o tym Edyp.
W swojej wędrówce przez greckie miasta dociera do Teb. Jako jedyny, który rozwiązuje zagadkę
Sfinksa, otrzymuje w nagrodę rękę Jokasty, swojej matki. Sprawdza się druga część przepowiedni; nie
wie o tym Edyp, który Jokastę ujrzał po raz pierwszy.
Małżeństwo jest szczęśliwe. Mają czworo dzieci – Antygonę, Ismenę, Polinejka i Eteoklesa. Przychodzi
jednak czas, że w Tebach zaczyna szaleć groźna epidemia. Edyp poleca swojemu szwagrowi, bratu
Jokasty, Kreonowi, by w wyroczni Appolina dowiedział się, co jest przyczyną nieszczęścia. Kreon wraca
z wiadomością tragiczną; w mieście żyje człowiek, który zabił swojego ojca i ożenił się ze swoją matką.
Wielki wróżbita tebański, Tejrezjasz (Tyrezjasz) oznajmia Edypowi, że to on jest owym przestępcą.
Wiadomość tę potwierdza posłaniec z Koryntu, pasterz, który rozpoznaje w Edypie niemowlę
znalezione przed laty w górach. Straszliwa prawda wychodzi na jaw; Jokasta odbiera sobie życie, Edyp
zadaje sobie jeszcze straszliwszą karę: wykłuwa sobie oczy broszą matki – żony.
Edyp żyje i rządzi w Tebach, wyszydzany przez synów. Któregoś dnia znieważają go tak, że przeklina
ich: zginą w bratobójczej walce. A przekleństwo ma swoją mroczną moc w starożytnej Grecji – staje się
faktem. Edyp umiera. Gdy Polinejkes i Eteokles dorastają do wieku, w którym mogą rządzić Tebami,
zawierają umowę: każdy z nich będzie rządził co drugi rok. Rozpoczyna Eteokles, a Polinejkes na czas
rządów brata opuszcza miasto. Trafia do Argos, gdzie poślubia Argeję, córkę Adrastosa. Teść namawia
porywczego Labdakidę do natarcia na Teby. Siedmiu wodzów atakuje siemiobramne Teby;
zrządzeniem bogów bramę strzeżoną przez Eteoklesa atakuje zastęp pod wodzą Polinejka.
Urzeczywistnia się klątwa Edypa: obaj bracia giną. Antygona, która mimo zakazu Kreona grzebie swego
brata Polinika, zostaje skazana na zamurowanie żywcem i popełnia samobójstwo. Ród Labdakidów to
przykład rodziny przeklętej, nad którą ciąży nieubłagane fatum. To ono sprawia, że kolejne pokolenia
członków rodziny są nieszczęśliwe. Pomimo, że bohaterowie starają się za wszelką cenę uniknąć swego
przeznaczenia, paradoksalnie wszystko, co czynią, jeszcze bardziej zbliża ich do wypełnienia się klątwy.
Motyw rodziny w Panu Tadeuszu
Adam Mickiewicz, przebywając na emigracji, wspomina i tęskni za swoimi rodzinnymi stronami. W jego
dziele akcja toczy się w Soplicowie. Autor ukazuje tę miejscowość jako symbol szczęścia lat dziecinnych
i utraconej ojczyzny. Życie toczy się tu zgodnie z rytmem natury. Głową rodziny Sopliców był brat Jacka
Soplicy, stryj Tadeusza, właściciel Soplicowa - Sędzia. Był kawalerem i sędzią powiatowym, wzorowym
ziemianinem i jeszcze lepszym szlachcicem. Był przywiązany do dawnych obyczajów, tradycji i
narodowych ubiorów. Jego brat Jacek wstąpił do zakonu bernardynów. W rodzinie Sopliców wszyscy
kultywują staropolskie tradycje i obyczaje. Są też szczerymi patriotami gotowymi walczyć w obronie
ojczyzny – Jacek jako ks. Robak przygotowuje powstanie na Litwie i prowadzi działalność jako
emisariusz. W ten sposób, służąc ojczyźnie, zmazuje swoją winę – zamordowanie Stolnika.
Motyw rodziny w Żonie modnej
Ignacy Krasicki pokazuje w swojej satyrze typowe dla tamtych czasów małżeństwo modnej żony -
zwolenniczki mody francuskiej oraz męża - typowego szlachcica- sarmaty, który ożenił się z nią dla
pieniędzy. Satyra ta piętnuje zawieranie małżeństw dla pieniędzy i ukazuje małżonków jako zły przykład
budowania rodziny. Autor na przykładzie bohaterów ukazuje jak wiele może dzielić kobietę i
mężczyznę.
Motyw rodziny w Pieśni świętojańskiej o Sobótce
Jan Kochanowski w swojej pieśni Panny XII przedstawia obraz szczęśliwej rodziny ziemiańskiej. Tej
wygodnej egzystencji sprzyja natura, zgodnie z jej rytmem toczy się całe życie. Żona jest wzorową
gospodynią dbającą o dom i pomagającą w nadzorowaniu majątku ziemskiego. Dzieci wychowywane są
w rodzinnej atmosferze, uczy się je okazywania szacunku starszym. Mają za przykład rodziców, którzy
darzą się wzajemną miłością i szacunkiem. Kochająca się rodzina ceni ponad wszystko cnoty moralne,
nie zabiega o pomnożenie majątku. Wszyscy czują się szczęśliwi, ciesząc się z tego, co dał im los i
poprzestając na tym, co zdobyli własną pracą.
Motyw rodziny w Żywocie człowieka poczciwego
Mikołaj Rej opisuje rodzinę ziemianina, żyjącego zgodnie z rytmem natury i z przyjemnością pracującego
w gospodarstwie. Dom na wsi jest pełen harmonii i zgody, a gospodarz wraz z żoną i dziećmi może
korzystać z uroków przyrody.
Motyw rodziny w Quo vadis
Gdy Marek Winicjusz powrócił do Rzymu z wojny przeciwko Partom poznał w domu Aulusa Plaucjusza
młodą dziewczynę o imieniu Ligia. Zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia. Winicjusz opowiedział
wujowi o swojej miłości i poprosił go o pomoc w zdobyciu ukochanej. Pretorianie zabrali Ligię z domu
Plaucjusza i odprowadzili ją na dwór cezara pod opieką Akte. Neron wyprawił ucztę, w której brał
udział Marek i jego ukochana. Mężczyzna pił coraz więcej wina i zachowywał się niestosownie, będąc
tym samym niemiłym i natarczywym wobec Ligii. Z pomocą młodej damie przybył Ursus, który zabrał ją
z uczty. Winicjusz postawił sobie za punkt honoru, że jak najszybciej odnajdzie dziewczynę i choćby
siłą sprowadzi ją do swojego domu. Pomagał mu w tym Chilon Chilonides. Młody patrycjusz dowiedział
się od Greka, że Ligia jest chrześcijanką i prawdopodobnie będzie mógł ją spotkać w Ostrianum.
Winicjusz, Kroton i Chilon udają się na miejsce spotkania grupy chrześcijan. Spostrzegają tam Ligię i
podążają za nią do domu Miriam. Nie udaje im się porwać kobiety, gdyż Ursus zabija Krotona i rani
Marka. W czasie pobytu wśród chrześcijan młody Winicjusz zaczyna darzyć Ligię prawdziwą miłością.
Niewiasta także coraz bardziej zakochuje się w postawnym i przystojnym Rzymianinie. Potajemnie
opuszcza dom, zostawiając Markowi krzyż. Mężczyzna jest rozgoryczony, że ukochana odeszła od niego
tak nagle. Po pewnym czasie znowu odnajduje Ligię. Przychodzi do domu Miriam, gdzie spotyka Piotra,
Pawła, Glaukosa i Kryspusa i wyjawia przed nimi swoje uczucia. Prosi także o chrzest. Po chwili
przybywa Ligia i przy świadkach wyznają sobie miłość. Marek jest bardzo szczęśliwy przy swojej
ukochanej. Podczas pożaru Rzymu robi wszystko, by uratować kobietę. W
trwają
prześladowania chrześcijan. Ligia trafia do więzienia. Winicjusz gotów jest oddać za nią własne życie.
Stara się ją uwolnić, lecz każdy sposób zawodzi. Mężczyzna zostaje nawet grabarzem, by być blisko
Ligii. Dziewczyna jest chora, godzi się ze
i prosi Marka, by nie porzucał wiary. W Rzymie
trwają igrzyska. Wieczorem na arenie ma wystąpić Ligia i Ursus. Winicjusz wpada w obłęd, widząc
potężnego tura niosącego jego ukochaną. Lig rusza do walki i skręca zwierzęciu kark. Tłum z radości
szaleje, a dostojnicy podnoszą palce na znak łaski dla kobiety i Ursusa. Neron ustępuje i kochankowie
mogą czuć się bezpiecznie. Para zakochanych opuszcza Rzym i udają się na Sycylię, gdzie spędzają ze
sobą długie szczęśliwe dni. Na przykładzie Quo vadis możemy obserwować, jak wiele trudności
pokonują Ligia Winicjusz, aby założyć rodzinę. Sienkiewicz świetnie przedstawił rozkwitanie miłości
pomiędzy chrześcijanką i poganinem i dojrzewanie do niej Winicjusza ( jego wewnętrzna przemiana).
Ślub jest zwieńczeniem ich miłości i początkiem tworzenia rodziny.
Motyw rodziny w Odysei
Homer opisuje pełną przygód tułaczkę Odyseusza. Odyseusz zostawia rodzinę, gdy Telemach jest
malutki. Najpierw przez 10 lat bierze udział wojnie trojańskiej. Później – z powodu gniewu Posejdona -
przez kolejnych 10 lat wraca do rodzinnej Itaki, przeżywając w międzyczasie wiele niebezpiecznych
przygód, pokonując niebezpieczeństwa, potwory ( Cyklopa, Scyllę i Charybdę), a także własne słabości
( pobyt u Kalipso). Dla niepoznania do Itaki przybywa w przebraniu żebraka. Okazuje się, że jego żona
wciąż na niego czeka. Penelopa to symbol wierności małżeńskiej, ponieważ mimo zalotów wielu
mężczyzn, nie ulega żadnemu z nich, czekając na Odyseusza.
Motyw rodziny w sztuce
”Jan Kochanowski i kanclerz Zamoyski w Czarnolesie” - Karol Miller
Rodzina – Rembrandt
”Rodzina” - rzeźba w brązie Henry S. Moore’a
”Jedzący kartofle” - Vincent van Gogh
Obraz przedstawia ubogą rodzinę, gromadzącą się przy wieczerzy. Ich skromne stroje, lampa naftowa,
mrok w mieszkaniu i zniszczone twarze świadczą o ich ubóstwie i budują dość ponury nastrój. Ludzie
przedstawieni na obrazie nie są wyidealizowani, malarz chciał ich przedstawić takimi, jakimi są
naprawdę. Tymi samymi rękami, którymi przed chwilą pracowali, jedzą teraz ciężko zarobione kartofle.
Scenę tę najprawdopodobniej artysta widział na własne oczy, mieszkając przez jakiś czas w górniczej
wiosce.
Diego Velázquez Las Meninas – rodzina
Obraz jest dziełem hiszpańskiego artysty. Kilka kobiet na pierwszym planie adoruje małą Infantkę, która
patrzy przed siebie. Jedna z dam kłania się, spoglądając w stronę widza. Gdy przyjrzymy się tylnej
ścianie, okaże się, że w lustrze odbija się królewska para, przed którą cały dwór nieruchomieje, zastyga
w spojrzeniach. Obraz ten daje wiele do myślenia na temat ówczesnych obyczajów, zachowań na
dworze królewskim.
Wymienione utwory pokazują jak wspaniałą instytucją jest rodzina. Choć nie zawsze życie każdej
rodziny jest proste i przyjemne, to poczucie wspólnoty oraz miłość i troskliwość, jakie sobie okazują
członkowie wynagradzają wszelkie trudności i ograniczenia wynikające z życia pod jednym dachem.
Niestety, często dopiero w trudnych momentach albo kiedy tracimy kogoś bliskiego potrafimy docenić
wartość rodziny. A jak kruche i ulotne może być szczęście, najpełniej pokazuje w Trenach Jan
Kochanowski.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]