Monika Dratwa - rozmnażanie żurawiny, UPRAWA KRZEWÓW OWOCOWYCH, sadownicy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Rozmnażanie żurawiny
Monika Dratwa
I rok II stopnia
Sadownictwo
Wstęp
Żurawina jest wieloletnią krzewinką. Dawniej zaliczano ją do rodzaju
Vaccinium,
dziś
uważa się, że stanowi ona odrębny rodzaj
Oxycoccus
w rodzinie wrzosowate -
Ericaceae.
Mimo bardzo bliskiego pokrewieństwa z borówką, jest ona jedyną rośliną wyróżniającą się
takimi cechami, które pozwalają na zasiedlenie bardzo dobrze nasłonecznionych terenów
torfowisk, o wysokim poziomie wody zarówno zimą jak i latem. Owocem jest mięsista jagoda
różnego kształtu, o dużych czterech komorach z licznymi nasionami. Wzrost i rozwój
owoców trwa zależnie od odmiany od 75 do 100 dni.
Już w 1816 roku w stanie Massachusetts w USA, pojawiły się pierwsze informacje
o uprawie tej rośliny. To tam, w rejonie Cape Cod, wybrano najlepsze stanowiska z żurawiną,
tam także zaczęto chronić tę roślinę przed mrozem i zalewaniem wodą. W ciągu ostatnich
kilkudziesięciu lat, zaobserwowano wzrost zainteresowania uprawą żurawiny. Wiąże się to
z postępem technologicznym i możliwością zbioru mechanicznego owoców, a także z coraz
większą popularnością w lecznictwie (leczenie stanów zapalnych nerek i przewodu
moczowego, nadciśnienia, żylaków) i przetwórstwie owocowym. Żurawina jest rośliną
o mało smacznych, kwaśnych owocach nienadających się do spożycia w stanie świeżym.
Żurawina w stanie dzikim występuje na terenie Europy, Azji i Ameryki Północnej.
Tylko żurawina wielkoowocowa (
Vaccinium macrocarpon
Ait.), występująca na terenie
Ameryki
Północnej jest jedynym gatunkiem, od którego pochodzą odmiany uprawne. Istnieją
dwa powody, dlaczego to właśnie
Vaccinium macrocarpon
Ait. jest jedynym gatunkiem
wykorzystywanym w sadownictwie. Przede wszystkim ma ona dużo większe owoce niż
żurawina, która rośnie na terenie Europy i Azji. Po drugie - posiada ona długie wegetatywne
pędy, na których powstają krótkie pędy owoconośne, co umożliwia zmechanizowanie zbioru
owoców, a także przeprowadzenie go „na sucho” bez konieczności zalewania plantacji wodą.
Pierwsze próby wprowadzenia żurawiny w Polsce podjęte zostały w latach
pięćdziesiątych ubiegłego wieku, przez prof. Z. Soczka. Stwierdził on, że uprawa tej rośliny
w naszym kraju jest możliwa. Z jego obserwacji, które przeprowadził będąc na stażu w USA,
jasno wynika, że jest ona często uprawiana w warunkach przyrodniczych zbliżonych do
warunków polskich. W Polsce istnieje wiele terenów po wyeksploatowanym torfie wysokim,
tzw. potorfia, oraz duże zasoby lekkich gleb mineralnych, na których, przy niewielkich
nakładach finansowych, można stworzyć idealne warunki do uprawy żurawiny na wysoką
skalę.
2
Odmiany żurawiny
Nie istnieje żadna opinia, która wskazywała by na to, która z odmian żurawiny jest
najcenniejsza. Prof. Kazimierz Smolarz, prowadząc własne obserwacje znajdującej się w ISK
w Skierniewicach oraz na polu doświadczalnym Katedry Sadownictwa SGGW, uważa
jednak, że najcenniejszymi odmianami żurawiny są:
'Ben Leer', 'Stevens'
i
'Pilgrim'.
Odmiany żurawiny wielkoowocowej różnią się grubością pędów płożących i
owoconośnych, wielkością liści i przede wszystkim kształtem i barwą skórki owoców.
Większość odmian powstała przez selekcję w jej naturalnym środowisku , jedynie nieliczne
otrzymano przez hodowlę.
Rozmnażanie
Żurawina
jest
jedną
z
najłatwiej
rozmnażających
się
roślin
sadowniczych.
Najistotniejszą cechą tej rośliny jest łatwość wytwarzania korzeni na każdej części pędów po
zetknięciu się z wilgotnym i kwaśnym podłożem. Jest to oczywiście związane ze
środowiskiem jej naturalnego występowania. Zasiedla ona wysokie torfowiska powstające
z mchu.
Pierwszym
sposobem
rozmnażania
tej
rośliny
jest
oczywiście
rozmnażanie
generatywne z nasion. Tą metodę stosuje się jednak, wyłącznie w hodowli nowych odmian.
Szkółkarzy, którzy chcą uzyskać w krótkim czasie dużą liczbę roślin, może
zainteresować metoda rozmnażania polegająca na produkcji dużej liczby pędów
wegetatywnych, wycinaniu ich i sporządzaniu sadzonek. Należy oczywiście pamiętać, że
żurawina nie zrzuca liści na zimę i najlepszym okresem do jej rozmnażania jest późna jesień,
zima lub przedwiośnie, gdyż w tym czasie pędy nie rosną. Sadzonki żurawiny uzyskuje się
z matecznika.
Najlepszym miejscem na
matecznik
jest osłonięty, niepodmokły teren, wolny od
chwastów trwałych. Gleba powinna być lekka, bogata w próchnicę. Korzystne dla rozwoju tej
rośliny sadowniczej jest nasypanie na powierzchnię gleby 10-15 – centymetrowej warstwy
kwaśnego torfu. Rozstawa roślin dla żurawiny jest dość luźna 50 x 50 cm, a nawet 50 x 80
cm. Takie sadzenie sprzyja tworzeniu się dużej liczby długich pędów wegetatywnych, które
już jesienią pierwszego roku po posadzeniu, wytworzą wiele pędów przydatnych na sadzonki.
Pielęgnacja matecznej plantacji polega przede wszystkim na niszczeniu chwastów,
podlewaniu i bardzo umiarkowanym nawożeniu siarczanem amonowym w dwóch - trzech
3
terminach, nie później niż w ostatnich dniach lipca
.
Żurawina jest rośliną o małych
wymaganiach pokarmowych, dlatego nawet w mateczniku nie wymaga obfitego nawożenia
.
Należy pamiętać, by nawożenie rozpocząć, gdy rośliny zaczną już rosnąć, to jest po upływie
3–4 tygodni od posadzenia
.
Terminem sadzonkowania jest koniec zimy i przedwiośnie (w szklarniach oraz
tunelach). Pędy do sadzonkowania przechowuje się w chłodnym pomieszczeniu, w
wilgotnym mchu. Sadzonkowanie na otwartym terenie, na zagonach odbywa się gdy podłoże
jest już rozmarznięte, to jest na przedwiośniu. Najlepszym materiałem na sadzonki są długie
pędy. Oczywiście można wykorzystywać również krótkie pędy owoconośne, jednak powstałe
owoce będą osłabiały wzrost młodych roślin. Pędy, które wykorzystujemy, należy podciąć na
5-6 cm i tak je umieszczać w podłożu, by pąki znajdujące się w kątach stanowiły górną ich
część. Jest to bardzo ważne gdyż, często dochodzi do pomyłek i rośliny sadzonkowane są „do
góry nogami”. Przed umieszczeniem roślin w podłożu należy na długości około 3–4 cm
oberwać liście i pozostawić tylko te, które pozostaną nad powierzchnią podłoża. Jeśli
sadzonkowanie nie jest wykonywane tego samego dnia, sadzonki należy zabezpieczyć przed
przeschnięciem. Najlepiej jest wstawić skrzynki do chłodni, podlać, a następnie nakryć folią.
W przypadku, w którym nie dysponujemy chłodnią, pojemniki umieszczamy w chłodnym
i zacienionym miejscu, podlewamy i nakrywamy folią. Sadzonki żurawiny nie powinny być
przetrzymywane dłużej niż 1-2 dni, aby się nie zagrzały.
Ukorzenianie można prowadzić na zagonach polowych, w rozstawie 4 x 5–6 cm,
a nawet większej. Rozstawa ta jest uzależniona od tego, czy sadzonki takie pozostaną na
zagonach przez cały rok aż do sprzedaży gotowych roślin, czy może będą przesadzone do
doniczek zaraz po ukorzenieniu. Chcąc przyspieszyć proces ukorzeniania, należy nad
zagonami rozstawić niewielkie tunele foliowe. W korzystnych warunkach ukorzenianie
sadzonek zaczyna się po 3-4 tygodniach. Od tego momentu intensywnie wietrzy się tunele,
a po kilku dniach całkowicie usuwa się folię. Do jesieni sadzonki wytworzą liczne pędy, które
mogą być wykorzystane na sadzonki. Pędy przycięte na 3-5 cm od nasady w następnym roku
rozgałęzią się i będą dobrym materiałem do zakładania plantacji.
Do produkcji większej liczby sadzonek można wykorzystywać zimne lub ogrzewane
tunele foliowe albo szklarnie, w których sadzonki można ukorzeniać na zagonach. Przy
bardzo małej produkcji sadzonek można zastosować wielodoniczki. Napełnia się je torfem
i sadzi po jednej sadzonce do poszczególnych doniczek, podlewa i ustawia w szklarni, tunelu
foliowym, skrzyni inspektowej, a nawet na nasłonecznionym, osłoniętym od wiatru terenie.
Praktyczne jest zastosowanie zraszania za pomocą dysz zainstalowanych kilka centymetrów
4
nad zagonami. Zagony lub doniczki z ukorzenionymi sadzonkami żurawiny należy
zabezpieczyć przed wahaniami temperatury zimą. Natomiast nagrzewanie się tych
pomieszczeń podczas słonecznych dni może spowodować przerwanie zimowego spoczynku
roślin i przyczynić się do ich przemarzania podczas kolejnych spadków temperatury.
Inny sposób zakładania plantacji polega na koszeniu roślin na kwaterach owocujących
o dobrym pokryciu gleby pędami żurawiny, przewożeniu ich na przygotowaną wcześniej
kwaterę. Na kwaterze takiej równomiernie rozrzuca się je na je na powierzchnię pola,
następnie wgniata w podłoże specjalnym urządzeniem. Ważne jest w tej metodzie
systematyczne i obfite podlewanie, lub w przypadku gdzie jest to możliwe, podnosi się
poziom wody gruntowej, do czasu wytworzenia się korzeni. Po tym okresie poziom wody
obniża się i utrzymuje na stałym poziomie przez cały okres wegetacji.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]