modyfikacja

modyfikacja, Pielęgniarstwo - materiały na studia, żywienie otyłośc

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Modyfikacja stylu życia jako podstawa leczenia otyłości
Lifestyle modification – the cornerstone of obesity treatment
dr n. med. Anna Szyndler, dr n. med. Marzena Chrostowska, prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz
Zakład Nadciśnienia Tętniczego, Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii, Akademia Medyczna, Gdańsk
kierownik Zakładu prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz
Kardiologia na co Dzień 2007; 3 (2): 84–88
Streszczenie
Otyłość staje się jednym z podstawowych zagrożeń zdro-
wotnych we współczesnym świecie. Kontrola masy ciała jest
jednym z trudniejszych zadań stojących przed pacjentami
i pracownikami służby zdrowia. Podstawą leczenia otyłości
okazuje się modyfikacja stylu życia, polegająca na zmianie
nawyków żywieniowych oraz zwiększeniu codziennej aktyw-
ności fizycznej. Wielu chorych wymaga również wsparcia
psychologicznego, aby osiągnąć zadowalającą – 5–10-pro-
centową od wyjściowej masy ciała – redukcję wagi. Nie jest
jednoznaczne, jaki rodzaj diety (ubogotłuszczowa czy ubo-
gowęglowodanowa) oraz wysiłku fizycznego najbardziej
sprzyja redukcji masy ciała. Wielu pacjentów mimo począt-
kowego sukcesu w redukcji wagi wraca do masy ciała sprzed
interwencji. Elementami wpływającymi na utrwalenie suk-
cesu jest ciągła kontrola wagi, jedzenie śniadań, przestrze-
ganie głównych założeń diety przez cały rok oraz regularny
wysiłek fizyczny co najmniej przez godzinę dziennie.
Abstract
The burden of obesity is constantly increasing in the
modern world. Body mass control is one of the hardest
tasks patients and health professionals must face. The
basis of treatment of obesity is lifestyle modification, that
is a change in eating patterns and increase in everyday
physical activity. Many patients also require psychological
support to achieve satisfactory (i.e. 5-10% of body mass
decrease) intervention results. It is unclear what kind of
diet (low-carbohydrate or low-fat) or physical activity suits
body mass reduction best. Many patients despite initial
success regain weight during the year following the
intervention. The most important factors predicting
long-term weight maintenance are regular weighing,
regular breakfast eating, diet control throughout the whole
year and regular physical activity (at least 1 hour daily).
Key words:
obesity, lifestyle modification, diet, physical
activity
Słowa kluczowe: otyłość, modyfikacja stylu życia, dieta,
aktywność fizyczna
Otyłość staje się jednym z podstawowych zagrożeń zdro-
wotnych współczesnych społeczeństw. Jednocześnie jest
jednym z gorzej kontrolowanych czynników ryzyka chorób
układu krążenia. We wszystkich krajach rozwiniętych stale
wzrasta liczba osób otyłych w każdej grupie wiekowej, nie-
zależnie od płci [1].
Kontrola masy ciała jest jednym z trudniejszych do mo-
dyfikacji elementów stylu życia. Skuteczność interwencji
zmierzających do zmniejszenia masy ciała zależy od wielu
czynników, wśród których główną rolę odgrywa gotowość
pacjenta do podjęcia wysiłku w celu redukcji wagi. Porad-
nictwo dotyczące zmniejszenia masy ciała powinno uwzględ-
niać potrzeby i preferencje chorego oraz umożliwić mu, na za-
sadach partnerskich z lekarzem, podjęcie świadomych
decyzji dotyczących opieki i leczenia.
Zanim zaproponujemy pacjentowi interwencję zmierza-
jącą do redukcji masy, należy ocenić jego gotowość do zmia-
ny zachowań. Pamiętać należy o ocenie barier
wynikających ze stylu życia chorego, jak np. niepełna
wiedza na temat produktów spożywczych oraz przygoto-
wywania posiłków, wpływu diety i wysiłku fizycznego
na zdrowie, brak czasu czy bezpieczeństwo proponowanej
formy wysiłku fizycznego. Równie ważna jest ocena możli-
wości finansowych pacjenta (zakupy zdrowej żywności, zor-
ganizowane formy ruchu). Niedocenianymi często
elementami ograniczającymi skuteczność interwencji są
osobiste przekonania chorego, opinie członków rodziny
i najbliższego otoczenia. Znaczenie może mieć również za-
chwiane poczucia własnej wartości czy brak asertywności.
W planowaniu interwencji zmierzających do zmniejszenia
masy ciała niezwykle ważne jest uwzględnienie wszystkich
wspomnianych elementów, jak również dostosowanie ich
do różnych grup społecznych (niskie dochody) czy okresów
życia, szczególnie sprzyjających zwiększeniu masy (w cza-
84
Kardiologia na co Dzień 3/2007
Modyfikacja stylu życia jako podstawa leczenia otyłości
sie ciąży i po porodzie, podczas menopauzy czy porzucania
nałogu palenia tytoniu).
Obecnie obowiązujące wytyczne postępowania w otyło-
ści główny nacisk kładą na modyfikację stylu życia, polega-
jącą na zmianie nawyków żywieniowych i zwiększeniu ak-
tywności fizycznej. Podkreślana jest również rola wsparcia
psychologicznego. Modyfikacje zachowań w każdym przy-
padku stanowią podstawę i niezbędny element leczenia oty-
łości. Wytyczne proponują leczenie farmakologiczne oraz chi-
rurgię bariatryczną dopiero pacjentom, u których wprowa-
dzone zmiany nie przynoszą zakładanych efektów, oraz osób
z otyłością patologiczną [2, 3]. W myśl obowiązujących wy-
tycznych leczenie farmakologiczne wdraża się u pacjentów
z BMI >30 kg/m
2
lub u osób z BMI >27 kg/m
2
, z towarzyszą-
cymi dodatkowymi czynnikami ryzyka związanymi z otyło-
ścią (cukrzycą typu 2, dyslipidemią czy chorobami układu
sercowo-naczyniowego). Do leczenia chirurgicznego mogą
być zakwalifikowane jedynie osoby z otyłością olbrzymią
(BMI >40 lub >35, z wysokim ryzykiem chorób towarzyszą-
cych, zagrażających życiu), po próbie leczenia zachowawcze-
go z zastosowaniem diety i farmakoterapii, świadome ryzyka
związanego z leczeniem chirurgicznym.
Dla każdej osoby z nieprawidłową masą ciała podstawo-
wym zagadnieniem jest uświadomienie sobie konieczności
i gotowości do podjęcia wysiłku zmiany stylu życia.
Interwencję należy rozpoczynać od oceny masy ciała
i wspólnego z pacjentem ustalenia realnych celów. W wy-
tycznych postępowania w leczeniu otyłości podkreśla się
korzyści z redukcji wagi o 5–10% od wyjściowej masy ciała
[4]. Optymalnym tempem odchudzania jest redukcja masy
ciała o ok. 0,5–1 kg/tydz. Główny nacisk powinno kłaść się
na długoterminowe zmiany przyzwyczajeń, a nie na osią-
gnięcie szybkich efektów. Wielokierunkowe działania powin-
ny koncentrować się na zmianie nawyków żywieniowych,
zwiększeniu aktywności fizycznej, w tym szczególnie wysił-
ku mogącego stanowić część codziennych zajęć pacjenta
(szybki marsz, prace ogrodowe). Niektóre techniki behawio-
ralne, takie jak prowadzenie dzienniczka i wskazówki na te-
mat radzenia sobie w sytuacjach sprzyjających złamaniu
zasad diety oraz w chwilach słabości, mogą stanowić cenne
uzupełnienie ciągłej opieki nad chorymi.
Modyfikacja zachowań – dieta
Nadwaga i otyłość, jeśli nie są objawem choroby, wyni-
kają zazwyczaj z nieprawidłowego bilansu między energią
dostarczaną a wydatkowaną przez organizm. Podstawowym
celem modyfikacji diety jest przywrócenie równowagi ener-
getycznej, przy zachowaniu wysokiej wartości odżywczej spo-
żywanych produktów.
Głównymi założeniami, polecanej w wytycznych kanadyj-
skich, diety mającej prowadzić do redukcji masy ciała, są:
• oparcie posiłków na produktach skrobiowych, takich jak
ziemniaki, chleb, ryż i makaron, w miarę możliwości z mą-
ki z pełnego przemiału;
• spożywanie dużych ilości błonnika roślinnego w produk-
tach, takich jak owies, fasola, groch, soczewica, ziarna,
nasiona, owoce i warzywa oraz pieczywo pełnoziarniste,
brązowy ryż i makaron;
• spożywanie codzienne przynajmniej 5 porcji owoców i wa-
rzyw jako substytutu produktów wysokokalorycznych
i bogatych w tłuszcze;
• ograniczenie spożycia tłuszczy (szczególnie nasyconych);
• ograniczenie spożycia kalorii;
• ograniczenie spożycia potraw smażonych, napojów słodzo-
nych i słodyczy oraz potraw bogatych w tłuszcze i cukier;
• jedzenie śniadań;
• kontrola wielkości porcji posiłków i przekąsek oraz często-
tliwości jedzenia;
• ograniczenie liczby kalorii spożywanych w postaci alkoho-
lu [2].
Zakładane cele
Obecnie wiadomo, iż ograniczenie występowania otyłości
oraz skuteczne leczenie osób z nieprawidłową masą ciała wy-
maga zaangażowania znacznie większego grona pracowników
służby zdrowia niż POZ. W niektórych krajach ponad połowa
dorosłych mieszkańców ma nadwagę lub jest otyła, a znaczna
ich część wymaga zaangażowania służby zdrowia w pomoc
w kontrolowaniu masy ciała. Optymalnie zespół zajmujący się
pomocą w redukcji wagi powinien składać się z:
• lekarza – oceniającego stan zdrowia pacjenta, ewentual-
nie istniejące powikłania czy wydolność fizyczną,
• dietetyka – pomagającego w ustaleniu korzystnych zmian
w diecie, dostosowanych do stylu i warunków życia
pacjenta,
• specjalisty od wysiłku fizycznego – który jest w stanie za-
proponować trening odpowiedni dla każdego pacjenta, bio-
rąc pod uwagę istniejące ograniczenia, takie jak brak cza-
su, choroby współistniejące czy osobiste preferencje.
Dla niektórych chorych wskazana jest konsultacja psy-
chologiczna w celu wykluczenia zaburzeń nastroju i ewen-
tualnego wsparcia metodami behawioralnymi. Duży zespół
współpracujących specjalistów ma szansę skutecznie pomóc
pacjentom w zmianie nawyków. Z powodu złożoności pato-
genezy otyłości nie należy podejmować prób leczenia otyło-
ści w oderwaniu od konkretnego środowiska, w którym ży-
je chory, nie biorąc pod uwagę jego zainteresowań, sposo-
bu spędzania wolnego czasu czy ograniczeń związanych
z pracą zawodową, czy sytuacją rodzinną.
Metody leczenia i zapobiegania otyłości opierają się
na podobnych założeniach i wykorzystują te same strategie.
Dlatego też ich propagowanie może ograniczyć występowa-
nie nieprawidłowej masy ciała.
Jedynie zmiany dostosowane do osobistych preferencji
pacjenta oraz umożliwiające pewną elastyczność wyboru
produktów niskokalorycznych zapewnią osiągnięcie spodzie-
wanych efektów. Ważne jest również zachęcanie chorych
do utrzymywania korzystnych modyfikacji w diecie mimo
braku sukcesu w postaci utraty masy ciała. Nawet niewiel-
kie zmiany wprowadzone na stałe mogą przynieść korzyst-
Kardiologia na co Dzień 3/2007
85
Anna Szyndler, Marzena Chrostowska, Krzysztof Narkiewicz
0
Razem Niskie wydzielanie Wysokie wydzielanie
insuliny
a
insuliny
b
W badaniu TOHP II [10] oceniano skuteczność długotrwałej
interwencji edukacyjnej (36 mies.) w inicjowaniu zmiany ma-
sy ciała pacjentów oraz jej wpływ na poziom ciśnienia tętni-
czego. Zaobserwowano jedynie krótką, 6-miesięczną efek-
tywną redukcję masy ciała, po tym czasie waga w grupie edu-
kacyjnej zaczęła stopniowo wzrastać, po 3 latach obserwacji
grupa interwencyjna osiągnęła wyjściowy poziom masy cia-
ła. Wśród osób uczestniczących w programie część nie zre-
dukowała wagi, druga grupa początkowo zredukowała ją,
a następnie przybrała, natomiast część pacjentów osiągnęła
sukces w postaci długotrwałej redukcji masy ciała. W grupie
osób utrzymujących spadek masy ciała obserwowano naj-
większą redukcję czynników ryzyka. W badaniu oceniającym
skuteczność diet o bardzo obniżonej kaloryczności, osoby
poddane interwencji utrzymywały ok. 1/2–2/3 utraty masy
w rocznej obserwacji [11]. W badaniu przeprowadzonym wśród
kobiet otyłych w średnim wieku wykazano największą utra-
tę masy u osób stosujących dietę oraz otrzymujących wspar-
cie behawioralne. Jednakże 5 lat po zakończeniu aktywnej in-
terwencji większość osób badanych powróciła do pierwotnej
wagi, a ponad 50% wymagało dodatkowej terapii otyłości [12].
W wielu pracach podkreśla się konieczność prowadzenia dzia-
łań podtrzymujących i motywujących chorych do utrzymania
efektu stosowanych interwencji. Otyłość, jako choroba prze-
wlekła, wymaga wytrwałej, ciągłej terapii.
-2
-4
dieta ubogowęglowodanowa
dieta ubogotłuszczowa
-6
≤
57,5
μ
IU/ml,
b
>57,5
μ
IU/ml 30 min po obciążeniu 75 g glukozy;
masę ciała badano 12 mies. po 6-miesięcznej interwencji
Rycina 1. Randomizowane porównanie wpływu diety ubo-
gotłuszczowej i ubogowęglowodanowej na redukcję ma-
sy ciała oraz wydzielanie insuliny u młodych pacjentów
otyłych [7]
ne działania w postaci obniżenia ryzyka choroby wieńcowej,
cukrzycy typu 2 czy niektórych rodzajów nowotworów.
Ponieważ zmiana nawyków żywieniowych wymaga du-
żego zaangażowania i wytrwałości, pacjenci bardzo często
próbują wykorzystywać diety eliminacyjne lub bardzo nisko-
kaloryczne w celu osiągnięcia szybkiego efektu obniżenia
masy ciała. Diety nadmiernie restrykcyjne lub niezbilanso-
wane nie powinny być stosowane, ponieważ ich skuteczność
na dłuższą metę jest niewielka, mogą być również szkodliwe.
Obecnie nie ma wystarczających danych na temat stosowa-
nia diet ubogowęglowodanowych, szczególnie u osób po 50.
roku życia, dłuższych niż 90 dni, lub diet o zawartości węglo-
wodanów 20 g/dobę, lub mniejszej. W opublikowanych pra-
cach badających skuteczność diet niskowęglowodanowych
stwierdzono, iż utrata masy ciała u osób stosujących taką die-
tę wiązała się ze zmniejszeniem kaloryczności posiłków oraz
dłuższym trwaniem diety, lecz nie ze zmniejszoną zawarto-
ścią węglowodanów [5]. Badania porównujące skuteczność
diety niskowęglowodanowej i niskotłuszczowej wykazały brak
różnic między dietami w zakresie tempa utraty masy ciała, po-
ziomu lipidów, insuliny czy glukozy [6], podczas 6-tygodniowej
obserwacji. Jednakże podczas obserwacji trwającej 12 mies.,
porównującej diety ubogowęglowodanową i ubogotłuszczo-
wą, wykazano korzystniejsze zmiany poziomu insuliny i reak-
cji na obciążenie glukozą (rycina 1.) [7] u osób stosujących die-
tę ubogotłuszczową, szczególnie tych z wyjściowo wysokim
poziomem insuliny i silną reakcją wydzielniczą trzustki. W ko-
lejnym badaniu oceniającym skuteczność diet ubogowęglo-
wodanowych (Atkinsa i Zone) oraz ubogotłuszczowych (Or-
nish czy LEARN) stwierdzono większy efekt utraty masy u osób
stosujących dietę Atkinsa niż pozostałe diety podczas obser-
wacji 12-miesięcznej [8]. Jednakże badania porównujące wpływ
różnych diet na poziom czynników ryzyka, takich jak stężenie
cholesterolu HDL, LDL, TG, insuliny czy obwód talii, nie przy-
noszą jednoznacznych wyników [9] (rycina 1.).
Modyfikacja zachowań – aktywność fizyczna
Kolejnym, niezwykle ważnym elementem modyfikacji sty-
lu życia jest zwiększenie aktywności fizycznej. Należy pamię-
tać o ograniczeniach fizycznych występujących u osób z nad-
wagą i otyłością, uniemożliwiających niejednokrotnie pod-
jęcie intensywnego wysiłku fizycznego.
W istniejących zaleceniach można znaleźć poniższe wy-
tyczne:
• wysiłek fizyczny powinien sprawiać przyjemność i być czę-
ścią codziennych zajęć pacjenta – spacery, jazda na rowe-
rze, pływanie, gimnastyka, aerobik, prace ogrodowe;
• ograniczenie zajęć statycznych, takich jak długotrwałe oglą-
danie telewizji czy granie w gry komputerowe;
• wprowadzenie wysiłku fizycznego do codziennej aktywno-
ści – używanie schodów zamiast windy, spacer w czasie
przerwy śniadaniowej w pracy.
Pacjenci powinni być zachęcani do zwiększenia aktyw-
ności fizycznej, nawet jeżeli nie przynosi to korzyści w po-
staci utraty masy ciała, z uwagi na inne korzyści zdrowotne
związane z wysiłkiem. Wśród osób z dobrą kondycją wyka-
zano zmniejszenie śmiertelności z przyczyn sercowo-naczy-
niowych w porównaniu z osobami szczupłymi, lecz nieak-
tywnymi fizycznie [13].
Zalecana ilość wysiłku dla osoby dorosłej to co najmniej
5 lub więcej 30-minutowych sesji umiarkowanego wysiłku
fizycznego tygodniowo. Wysiłek fizyczny może być również
podzielony na sesje 10-minutowe lub dłuższe.
W celu zapobiegania otyłości, szczególnie osobom nie-
kontrolującym kaloryczności posiłków, należy zalecić codzien-
ną 45–60-minutową aktywność fizyczną. Otyli, którzy stra-
Ogromnym problemem interwencji dążących do zmniej-
szenia masy ciała jest po pierwsze – osiągnięcie zadowalają-
cego efektu, a po drugie – utrzymanie go przez długi czas.
86
Kardiologia na co Dzień 3/2007
Stężenie insuliny:
a
Modyfikacja stylu życia jako podstawa leczenia otyłości
cili na wadze, aby zapobiegać powrotowi do wagi sprzed ku-
racji, mogą potrzebować codziennie 60–90 min aktywności
fizycznej [14].
W badaniach oceniających skuteczność wysiłku fizycz-
nego w kontroli wagi oraz innych czynników ryzyka serco-
wo-naczyniowego stwierdzono, iż osoby regularnie uprawia-
jące wysiłek fizyczny (w tym przypadku chodzenie) osiąga-
ły znacznie lepsze wyniki w kontroli masy ciała oraz
czynników ryzyka niż osoby nieaktywne [15].
Mimo istniejących zaleceń odnośnie do ilości aktywno-
ści fizycznej korzystnej w interwencjach zmierzających do re-
dukcji wagi, istnieją doniesienia o braku związku ilości cza-
su poświęcanego na aktywność dziennie (30
vs
60 min)
z uzyskiwanymi efektami [16]. Jednakże pamiętać należy, iż
wysiłek fizyczny trwający dłużej niż 30 min w czasie jednej
sesji uruchamia mechanizmy wykorzystujące kwasy tłusz-
czowe jako źródło energii. Badania potwierdzają również, że
całkowity czas trwania wysiłku fizycznego (>150 min/tydz.)
jest bardziej istotnym elementem modyfikacji stylu życia niż
jego intensywność [17, 18].
W wielu badaniach klinicznych i obserwacyjnych wyka-
zano, iż uzupełnienie interwencji dietetycznej dobrze zapla-
nowanym, umiarkowanym wysiłkiem fizycznym wspomaga
proces utraty wagi. Systematyczne utrzymywanie aktywno-
ści na zalecanym poziomie ułatwia utrzymanie uzyskanych
efektów diety [14, 19].
Utrzymanie utraty wagi
Za długotrwały sukces terapii otyłości przyjmuje się uzy-
skanie spadku masy ciała o ok. 5–10% i utrzymanie tego spad-
ku przez co najmniej rok. Niektóre badania wskazują, iż zło-
żone interwencje dotyczące stylu życia, diety oraz wysiłku
fizycznego mogą prowadzić do utraty wagi średnio 2–10 kg
w czasie 10–20 tyg. Jednocześnie obserwowano powrót 1/2–1/3
utraconej masy ciała w rocznej obserwacji [22] (rycina 2.).
Metody ułatwiające utratę i utrzymanie masy ciała to
głównie ciągła kontrola diety, regularny wysiłek fizyczny, czę-
ste ważenie oraz jedzenie śniadań [23]. Większość osób, któ-
re straciły na wadze i utrzymały ten efekt, stosuje niskoka-
loryczną dietę niskotłuszczową, regularny wysiłek fizyczny
oraz codziennie sprawdza ciężar ciała. Częste ważenie ma
na celu szybkie wychwycenie nawet niewielkich zmian ma-
sy ciała, co może motywować pacjentów. W badaniu porów-
nującym zachowania osób, które utrzymały spadek masy cia-
ła, z osobami, które przytyły po początkowym sukcesie, wy-
kazano częstsze przestrzeganie zaleceń dietetycznych
i zwiększonej aktywności fizycznej przez długi czas [24].
W stworzonym w Stanach Zjednoczonych Ameryki reje-
strze osób kontrolujących masę ciała (
National Weight
Control Registry
) zidentyfikowano osoby, które schudły i utrzy-
mały ten stan rzeczy dłużej niż przez rok. Stwierdzono, iż
ok. 20% osób otyłych zredukowało wagę na dłużej. Przestrze-
gały one ciągle zaleceń dietetycznych o ograniczeniu spoży-
cia kalorii oraz tłuszczy. Utrzymywały stały schemat odżywia-
nia w czasie dni pracujących, weekendów oraz wakacji,
nie pozwalając sobie na odstępstwa od głównych założeń
diety. Jadły codziennie śniadania składające się głównie
z płatków zbożowych oraz owoców. Rzadko jadały poza
domem. Osoby osiągające sukces rzadziej doświadczały
nagłej potrzeby jedzenia – napadów wilczego apetytu.
Rzadziej wśród nich rozpoznawano objawy depresji. Osoby
te regularnie, aczkolwiek z umiarem, były aktywne fizycznie
codziennie przynajmniej przez godzinę. Systematycznie
również kontrolowały masę ciała, aby reagować na nawet
najmniejsze wahnięcia w górę. Zaobserwowano również, iż
osoby podejmujące interwencje obniżenia masy ciała na sku-
tek ogólnych wskazań medycznych miały większą szansę
Grupy wsparcia, terapia behawioralna
Planując interwencję, mającą na celu zmniejszenie masy
ciała, należy pamiętać również o psychologicznych uwarunko-
waniach otyłości. Niezwykle często u osób z nadwagą rozpo-
znać można objawy depresyjne lub inne zaburzenia nastroju.
W grupie badanych z otyłością olbrzymią stwierdzono zwięk-
szone ryzyko depresji, niezależnie od płci, rasy, stopnia aktyw-
ności fizycznej i innych czynników ryzyka depresji [20]. U osób
z nadwagą i otyłością stosowanie diety redukującej i odstęp-
stwa od niej mogą prowadzić do wzrostu napięcia emocjonal-
nego. Dlatego też korzystne wydaje się wspieranie postępo-
wania dietetycznego oraz wysiłku fizycznego metodami
ułatwiającymi radzenie sobie w trudnych chwilach.
Wytyczne leczenia otyłości polecają przynależność
do grup wsparcia, uczestnictwo w komercyjnych programach
utraty wagi, portale internetowe jako cenną pomoc w utra-
cie, a następnie utrzymaniu prawidłowej masy ciała, pod wa-
runkiem, iż oparte są one na zdrowej, zbilansowanej diecie
i zalecają regularną aktywność fizyczną.
Terapia behawioralna stosowana jako jedyna interwen-
cja w programach utraty masy ciała powoduje znamiennie
większy efekt niż brak interwencji (–2,5 kg; 95%CI od –1,7
do –3,3). Dołączenie terapii behawioralnej do standardowe-
go połączenia diety i wysiłku fizycznego, w porównaniu ze
stosowaniem klasycznego podejścia (dieta/wysiłek), umoż-
liwiła większą redukcję masy ciała. Zwiększenie intensywno-
ści interwencji behawioralnej znamiennie zwiększa jej sku-
teczność [21].
utrata wagi <5% utrata wagi >5%
Finnish Diabetes
Prevention Study
(cel
↓
wagi – 5%)
Diabetes PP Study
(cel
↓
wagi – 7%)
TOHP II Study
(cel
↓
wagi – 4,5%)
43% 38%
13%
1 rok 2,8 roku 3 lata
Rycina 2. Długotrwałe utrzymanie redukcji masy ciała w du-
żych badaniach interwencyjnych, opartych na modyfikacji
stylu życia
Kardiologia na co Dzień 3/2007
87
Anna Szyndler, Marzena Chrostowska, Krzysztof Narkiewicz
na utrzymanie długotrwałego sukcesu. Wykazano również,
iż utrzymanie obniżonej masy ciała może stać się prostsze
po 2–5-letnim nieprzybieraniu na wadze [23].
obesity: STRRIDE – a randomized controlled study. Arch Intern
Med 2004; 164: 31-9.
18. Chambliss HO. Exercise duration and intensity in a weight-loss
program. Clin J Sport Med 2005; 15: 113-5.
19. Dachs R. Exercise is an effective intervention in overweight and obese
patients. Am Fam Physician 2007; 75: 1333-5.
20. Dong C, Sanchez LE, Price RA. Relationship of obesity to depression:
a family-based study. Int J Obes Relat Metab Disord 2004; 28: 790-5.
21. Shaw K, O’Rourke P, Del Mar C, Kenardy J. Psychological interventions
for overweight or obesity. Cachrane Database Syst Rev (2) CD003818.
4-18-2005. Ref Type: Report.
22. Hensrud DD. Dietary treatment and long-term weight loss and
maintenance in type 2 diabetes. Obes Res 2001; 9: 348S-353S.
23. Wing RR, Phelan S. Long-term weight loss maintenance. Am J Clin
Nutr 2005; 82: 222S-225S.
24. McGuire MT, Wing RR, Klem ML, Hill JO. Behavioral strategies of
individuals who have maintained long-term weight losses. Obes
Res 1999; 7: 334-41.
Podsumowanie
Modyfikacja stylu życia – w szerokim znaczeniu tego ter-
minu, polegająca na stosowaniu diety redukującej, dużej ilo-
ści wysiłku fizycznego oraz podejmowaniu zdrowych wybo-
rów żywieniowych może prowadzić do znacznej utraty ma-
sy ciała, co poprawia jednocześnie wartości większości
parametrów biochemicznych miażdżycy. Otyłość należy trak-
tować jako chorobę przewlekłą, wymagającą ciągłej terapii
oraz wsparcia udzielanego chorym, pragnącym zrzucić zbęd-
ne kilogramy i długotrwale ten stan rzeczy utrzymywać.
Piśmiennictwo
1. Ogden C, Carroll MD, Curtin LR i wsp. Prevalence of overweight and
obesity in the United States, 1999-2004. JAMA 2006; 13: 1549-55.
2. Lau D, Douketis J, Morrison KM i wsp. 2006 Canadian clinical practice
guidelines on the management and prevention of obesity in adults
and children [Summary]. CMAJ 2007; 176: S1-S13.
3. Obesity guidance on the prevention, identification, assessment and
management of overweight and obesity in adults and children.
www.nice.org.uk; 2006. Ref type: Internet Communication.
4. Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment
of Overweight and Obesity in Adults – The Evidence Report. National
Institutes of Health. Obes Res 1998; 6: 51S-209S.
5. Bravata DM, Sanders L, Huang J i wsp. Efficacy and safety of
low-carbohydrate diets: a systematic review. JAMA 2003; 289: 1837-50.
6. Segal-Isaacson CJ, Johnson S, Tomuta V i wsp. A randomized trial
comparing low-fat and low-carbohydrate diets matched for energy
and protein. Obes Res 2004; 12: 130S-140S.
7. Ebbeling CB, Leidig MM, Feldman HA i wsp. Effects of a low-glycemic
load vs low-fat diet in obese young adults: a randomized trial.
JAMA 2007; 297: 2092-102.
8. Gardner C, Kiazand A, Alhassan S i wsp. Comparison of the Atkins,
Zone, Ornish, and LEARN diets for change in weight and related risk
factors among overweight premenopausal women: the A TO Z Weight
Loss Study: a randomized trial. JAMA 2007; 297: 969-77.
9. Yancy WS Jr, Olsen MK, Guyton JR i wsp. A low-carbohydrate, ketogenic
diet versus a low-fat diet to treat obesity and hyperlipidemia:
a randomized, controlled trial. Ann Intern Med 2004; 140: 769-77.
10. Stevens VJ, Obarzanek E, Cook NR i wsp. Long-term weight loss and
changes in blood pressure: results of the Trials of Hypertension
Prevention, phase II. Ann Intern Med 2001; 134: 1-11.
11. Wadden TA. Treatment of obesity by moderate and severe caloric
restriction. Results of clinical research trials. Ann Intern Med 1993;
119: 688-93.
12. Wadden TA, Sternberg JA, Letizia KA i wsp. Treatment of obesity by
very low calorie diet, behavior therapy, and their combination:
a five-year perspective. Int J Obes 1989; 13: 39-46.
13. Lee CD, Blair SN, Jackson AS. Cardiorespiratory fitness, body
composition, and all-cause and cardiovascular disease mortality in
men. Am J Clin Nutr 1999; 69: 373-80.
14. Wing RR, Phelan S. Long-term weight loss maintenance. Am J Clin
Nutr 2005; 82: 222S-225S.
15. Schneider PL, Bassett DR Jr, Thompson DL i wsp. Effects of a 10,000
steps per day goal in overweight adults. Am J Health Promot 2006;
21: 85-9.
16. Bond Brill J, Perry AC, Parker L i wsp. Dose-response effect of walking
exercise on weight loss. How much is enough? Int J Obes Relat Metab
Disord 2002; 26: 1484-93.
17. Slentz CA, Duscha BD, Johnson JL i wsp. Effects of the amount of
exercise on body weight, body composition, and measures of central
88
Kardiologia na co Dzień 3/2007
[ Pobierz całość w formacie PDF ]