Moduł 3, Pedagogika
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Specyfika opieki nad chorym psychicznie
Specyfika opieki nad chorym psychicznie
1. Zasady komunikowania się z pacjentem z zaburzeniami psychicznymi
2. Problemy związane z hospitalizacją psychicznie chorych
3. Pielęgnowanie chorych w różnych stanach chorobowych
1
Specyfika opieki nad chorym psychicznie
1.
Zasady komunikowania się z pacjentem z zaburzeniami
psychicznymi
Komunikowanie się pielęgniarki z pacjentem chorym psychicznie polega na
przekazywaniu wiedzy, emocji oraz uczuć, a także odpowiednim ustosunkowaniu się do
chorego. O właściwej komunikacji mówimy wówczas, gdy pielęgniarka pozwala, aby
pacjent mógł wyrazić swoje problemy, pragnienia, wątpliwości, obawy i lęki. Ta sytuacja
ułatwia poznanie jego oczekiwań i potrzeb.
Efektywne komunikowanie się z pacjentem wymaga od pielęgniarki wiedzy o tym
procesie, musi być również celowe, świadome i stosowane adekwatnie sytuacji.
Ważnym elementem, który ma wpływ na komunikowanie się z pacjentem
psychiatrycznym jest
autentyczność
— polegająca na szczerości, niezakładaniu maski.
Taki zachowanie pielęgniarki nie wywołuje lęku i chęci wycofania się chorego. Ma również
wpływ na budowanie zaufania, które jest procesem, a nie jednorazowym zdarzeniem.
Zaufanie buduje się również przez
akceptację
i
samoakceptację
. Akceptacja jest to
bezwarunkowy, pozytywny stosunek do innych, szacunek dla ich indywidualności oraz
życzliwość, a także troska
— niezależnie od sytuacji. Dzięki temu pielęgniarka pomaga
dostrzegać pacjentowi swoje mocne strony i budować jego wiarę we własne możliwości.
Samoakceptacja pielęgniarki to pierwszy krok do wysokiej samooceny, która umożliwia
otwartość i spontaniczność, zjednujące sympatię chorego psychicznie oraz eliminujące
nieufność, a nawet podejrzliwość. Skutecznym sposobem budowania samoakceptacji
przez pielęgniarkę jest zdanie sobie sprawy z posiadanych umiejętności i zdolności,
a także rozwijanie osobowości. Uświadomienie sobie przez nią swoich mocnych stron
zwiększa szacunek dla samej siebie (a tym samym samoakceptację). Ważne jest, aby
odkrywanie swoich potencjalnych mocnych stron i stałe rozwijanie odbywało się przez
ćwiczenia, istotne jest również zdobywanie wiedzy o tym, jak swoje dobre strony
efektywnie wykorzystać w praktyce terapeutycznej.
Pielęgniarka komunikująca się z pacjentem psychiatrycznym powinna mieć umiejętność
adekwatnego postrzegania siebie i innych. Najważniejszymi czynnikami wpływającymi na
ten proces są emocje oraz uczucia przeżywane przez nią i ich świadome kontrolowanie.
2
Specyfika opieki nad chorym psychicznie
Komunikowanie się pielęgniarki z pacjentem odbywa się w sposób werbalny oraz
niewerbalny.
Komunikacja werbalna
dokonuje się za pomocą słów, a
niewerbalna
przez kontakt wzrokowy, wygląd, mimikę, ton głosu, postawę ciała, sposób poruszania
się i gestykulacji, a także dystans przestrzenny oraz dotyk. O jakości i precyzji
komunikowania decyduje zbieżność obu jej sposobów — im bardziej są zbieżne, tym
bardziej jest ono precyzyjne i poprawne.
Mowa ciała jest równie ważna jak słowna, a jeśli chodzi o przekazywanie informacji
o emocjach — nawet ważniejsza. Przekaz ten jest z reguły mniej świadomy, co
w przypadku komunikowania się pielęgniarki z pacjentem jest szczególnie ważne,
komunikaty nadawane i odbierane w sposób niewerbalny mają wpływ na rozwój
prawidłowych relacji pomiędzy osobą opiekującą się i chorym.
Cele komunikowania się z pacjentem psychiatrycznym sprowadzają się w przypadku
pielęgniarki do:
zainicjowania, podtrzymania i rozwoju terapeutycznego relacji,
diagnozy problemów zdrowotnych pacjenta,
planowania z pacjentem i jego rodziną zindywidualizowanej opieki,
wdrożenia określonych celów interwencji pielęgniarskich,
oceny — wraz z pacjentem — jego zindywidualizowanej opieki,
udzielania informacji pozytywnych i uświadamiania choremu jego mocnych stron oraz
możliwości,
obniżania lęku pacjenta oraz łagodzenia napięć wywołanych chorobą i stosowanymi
metodami leczniczymi,
poznania oczekiwanego i otrzymywanego wsparcia społecznego pacjenta,
oceny rozwoju pacjenta i jego reakcji na plan terapeutyczny,
edukowania zdrowotnego pacjenta.
Komunikowanie się z chorym psychicznie jest efektywne, jeżeli prowadzi do realizacji
założonych celów. Ze strony pielęgniarki sprzyjają temu:
znajomość swoich mocnych stron,
wrażliwość na stan pacjenta,
nieocenianie pacjenta,
zapewnienie bezpieczeństwa,
okazanie szacunku drugiej osobie,
jasne stawianie problemu, dodawanie odwagi rozmówcy i bycie konkretnym,
współdziałanie.
3
Specyfika opieki nad chorym psychicznie
Komunikację zakłócają niewłaściwe zachowania pielęgniarki wobec pacjenta, takie jak
przerywanie wypowiedzi, zaprzeczanie i negowanie, lekceważenie i okazywanie irytacji.
Aby dokładnie zrozumieć treść wypowiedzi oraz to, co przeżywa pacjent psychiatryczny,
pielęgniarka powinna stosować odpowiednie techniki komunikowania, używając ich
w sposób świadomy, selektywny i z wrażliwością.
Do najważniejszych metod stosowanych podczas komunikacji należą:
odzwierciedlenie emocji — ujmowanie w słowa tego, co pacjent przeżywa,
wypowiadając odpowiednie treści,
wyjaśnienie albo interpretacja, czyli skupienie się na treści tego, co pacjent mówi,
poszukiwanie logicznych powiązań i znaczeń,
powtarzanie — ujmowanie wypowiedzi pacjenta innymi słowami,
pytania wyjaśniające,
umiejętne operowanie milczeniem oraz milcząca akceptacja,
konfrontowanie, rozpoznawanie swoich uczuć, bycie świadomym doświadczeń
pacjenta, opisywanie i dzielenie uczuć — modelowanie ekspresji uczuciowej,
interpretowanie pytań,
informowanie, udzielanie rad i wygłaszanie opinii opartych na doświadczeniu
pielęgniarki,
wspieranie przez słuchanie oraz stwierdzenia wyrażające zrozumienie i aprobatę dla
pacjenta,
budowanie nadziei, pocieszanie, wzbudzanie wiary pacjenta oraz dostarczanie
bodźców kierujących jego uwagę na tematy pogodniejsze,
identyfikowanie mocnych stron pacjenta,
modelowanie,
nagradzanie.
Pielęgniarka odpowiedzialna za komunikowanie się z pacjentem psychiatrycznym powinna
znać i praktykować wspomniane techniki, gdyż efektywne komunikowanie to nie tylko
droga wymiany informacji i uczuć, ale również narzędzie pracy w procesie
terapeutycznym.
Obowiązkiem pielęgniarki jest również zapewnienie choremu wsparcia
w trudnych chwilach, umożliwienie pełnego otwarcia i poznania siebie oraz uświadomienie
problemów i wspólne ustalenie sposobów ich rozwiązania.
4
Specyfika opieki nad chorym psychicznie
W trakcie takiego komunikowania pacjent psychiatryczny ma okazję pełniej zobaczyć
swoje problemy, nazwać je i zobiektywizować, czyli spojrzeć na nie z pewnego dystansu
— jakby z pozycji zewnętrznego obserwatora. Ma możliwość zrozumienia powiązań
i prawidłowości zachodzących w jego myśleniu, uczuciach, zachowaniu i aktywności.
Poznając siebie, jest coraz bliżej pozytywnego rozwoju własnej osoby.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]