Mordwa, Geografia, Artykuły
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Stanisław Mordwa
Mapy przestępczości w Łodzi
W kwietniu 2013 r. nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego ukazała
się książka pt.
Przestępczość i poczucie bezpieczeństwa w przestrzeni miasta.
Przykład Łodzi
. Książka ta, napisana przez geografa, wpisuje się w nurt
przestrzennych analiz przestępczości. Autor przedstawił w niej wielostronną analizę
rozmieszczenia czynów karalnych w przestrzeni miasta, uwzględnił przy tym także
takie kwestie jak społeczne i demograficzne uwarunkowania dystrybucji przestrzennej
przestępczości, percepcję miejsc niebezpiecznych, strach przed przestępczością czy
poczucie bezpieczeństwa mieszkańców badanego miasta - Łodzi. W książce znalazło
się wiele opracowań graficznych, z których wybrane zostaną przedstawione w tym
artykule.
Po pierwsze można zauważyć (ryc. 1), że Łódź raczej nie należy do miast
najbardziej zagrożonych przestępczością. Znane są bowiem w kryminologii prawa i
prawidłowości, zgodnie z którymi przestępczość jest typowym zjawiskiem patologii
społecznej charakterystycznym dla miast. Przede wszystkim dla dużych miast.
Ryc. 1. Przestępczość w Łodzi na tle innych dużych miast w Polsce
1 |
S t r o n a
W Polsce również największe natężenie przestępstw (liczba czynów
stwierdzonych na każde 10 tys. mieszkańców) jest w grupie miast największych. Tym
niemniej okazuje się, że kolejność miast najbardziej zagrożonych deliktami nie jest
identyczna z kolejnością tych miast według liczby mieszkańców. Zarówno Warszawa,
jak i Łódź, znajdują się w dalszej części stawki miast zagrożonych, którymi okazały się
przede wszystkim Katowice, Gdańsk i Wrocław. Także Kielce, Poznań i Kraków
charakteryzują się dużą liczą popełnianych deliktów w stosunku do liczby
zamieszkujących je osób. Na opisywanej rycinie można także zobaczyć strukturę
rejestrowanych przestępstw. Okazuje się, że niestety, w każdym z dużych polskich
miast dominują przestępstwa o charakterze kryminalnym. W tej grupie czynów,
zgodnie ze statystykami policyjnymi, najwięcej jest przestępstw popełnianych
przeciwko mieniu (np. kradzieże, włamania), ale należą tutaj także czyny o bardzo
dużym ciężarze gatunkowym (np. zabójstwa, zgwałcenia, uszkodzenia ciała).
Przestępstwa o charakterze kryminalnym są szczególnie uciążliwe dla mieszkańców ze
względu na ich powszechność oraz powagę dokonywanych czynów.
Powyższe stwierdzenia nie oznaczają, że łodzianie mogą „spać spokojnie”. W
przestrzeni ich miasta można bowiem zidentyfikować obszary gdzie przestępstw
notuje się szczególnie dużo (ryc. 2, 3 – na mapach tych uwzględniony jest podział
Łodzi na sektory policyjne).
Ryc. 2. Gęstość przestępstw zgłoszonych w Łodzi w latach 2006-2010
2 |
S t r o n a
Ryc. 3. Liczba i natężenie przestępstw zgłoszonych w Łodzi w latach 2006-2010
Biorąc pod uwagę bezwzględną liczbę przestępstw (ryc. 3 – diagramy kołowe)
najwięcej z nich rejestrowane jest w centralnym pasie miasta od Starych Bałut na
północy, przez Centrum po Kurak na południu (w opracowaniu tym posługiwano się
nazwami obszarów miasta zgodnie z nomenklaturą SIM – wszystkie nazwy
umieszczono na ryc. 2). Poza obszarem śródmiejskim znaczną liczbę przestępstw
notuje się na terenach osiedli mieszkaniowych: Radogoszcz, Teofilów, Widzew-
Wschód, Zarzew, Dąbrowa i Chojny. Niewiele deliktów natomiast popełniono na
terenach peryferyjnych miasta (szczególnie w południowej części) – obszarach
dawnych wsi przyłączonych do Łodzi, np.: Kochanówka, Smulsko, Łaskowice,
Chocianowice, Wiskitno, Nowosolna.
Poza liczbą samych przestępstw częściej w analizach przestrzennych badacze
posługują się wskaźnikami zagrożenia przestępczością. Wówczas przelicza się liczbę
popełnionych czynów na jednostkę powierzchni (gęstość przestępstw – ryc. 2) lub
stałą grupę mieszkańców danego obszaru (natężenie przestępstw – ryc. 3). Wskaźnik
gęstości przestępstw ukazuje jak często w przestrzeni miasta można „napotkać”
przestępstwo, czyli jaka jest przeciętna odległość między popełnianymi czynami. Pod
tym względem najgorzej w Łodzi jest na obszarach charakteryzujących się zabudową
3 |
S t r o n a
śródmiejską. W Śródmieściu najbardziej zagrożone są obszary Centrum, Fabrycznej i
Radiostacji, na Polesiu obszary Starego Polesia, Politechnicznej i Zdrowia oraz na
Bałutach obszar Starego Miasta.
Natomiast wskaźnik natężenia przestępstw (ryc. 3) pokazuje jaka część
mieszkańców danego obszaru jest zagrożona przestępczością – czyli jak dużo osób
może stać się potencjalnymi ofiarami deliktów. W przypadku tej mapy zauważalna
jest znaczna koncentracja obszarów najbardziej zagrożonych. Należą do nich
fragment Centrum (między ulicami Zamenhofa i Więckowskiego), fragmenty Starego
Miasta i Starych Bałut (wzdłuż ul. Zgierskiej), Politechniczna oraz Stary Widzew.
Na obu łódzkich mapach pokazujących dystrybucję wartości wskaźników
zagrożenia przestępczością znaleźć można potwierdzenie starej prawidłowości znanej
w kryminologii od czasów działalności ekologów chicagowskich. Zgodnie z tą
prawidłowością największe zagrożenie przestępczością ogólną występuje w centrum
miasta i maleje w kierunku peryferiów.
Poza przedstawieniem gdzie w Łodzi jest dużo przestępstw, bądź gdzie
zagrożenie przestępczością jest największe, w książce
Przestępczość i poczucie
bezpieczeństwa w przestrzeni miasta. Przykład Łodzi
można znaleźć także analizę
przedstawionej dystrybucji przestrzennej deliktów. Dokonano tego poprzez
charakterystykę demograficzno-społeczną osób podejrzanych o popełnienie
przestępstwa, a także przy zastosowaniu metod autokorelacji i regresji przestrzennej.
Z pozostałych aspektów przestrzennych przestępczości warto jeszcze przyjrzeć
się w jaki sposób mieszkańcy odczuwają swoje bezpieczeństwo (zagrożenie
przestępczością). W przypadku ryciny 4 zastosowano metodę zaczerpniętą z psycho-
kartografii, dzięki której można było wskazać, które obszary badani łodzianie uważają
za szczególnie niebezpieczne. Tak oceniany jest przede wszystkim zwarty, niewielki
obszar w centralnej części miasta, obejmujący Stare Bałuty, Stare Miasto, Centrum i
Górniak. Taki obraz łódzkiej przestępczości obciążony jest w znacznym stopniu
stereotypami. Porównując mapy, na których pokazano gdzie faktycznie największe
jest zagrożenia dokonywanymi deliktami (na podstawie danych policyjnych) z mapą
percepcji obszarów zagrożonych przestępczością można bowiem wskazać na pewne
rozbieżności.
Na przykład Stare Bałuty, to obszar o przemieszanej starej zabudowie
czynszowej z lat międzywojennych i osiedli bloków budowanych w różnych okresach
po wojnie. Budzą one złe skojarzenia (Piotrowski 1966; Mordwa 2003). Poprawnie
4 |
S t r o n a
przeciętne zagrożenie na tym obszarze ocenili tylko niektórzy łodzianie, natomiast w
opiniach większości osób jest to obszar bardzo zagrożony przestępczością. Górniak –
to obszar podobny do Starych Bałut i również obarczony złymi stereotypami
związanymi także z działającym tutaj targowiskiem (Wolaniuk 1997). Zbiera gorsze
oceny dotyczące zagrożenia przestępczością, niżby to wynikało ze statystyk
policyjnych.
Ryc. 4. Percepcja obszarów niebezpiecznych w Łodzi
W przypadku Starego Polesia (czyli obszaru o generalnie starej zabudowie
czynszowej, wśród której wiele jest zdezorganizowanych przestrzennie ugorów
miejskich), duże natężenie przestępczości nie znajduje odzwierciedlenia w opiniach
badanych respondentów. Czują się oni tutaj zbyt bezpiecznie, przez co mogą okazać
się potencjalnie łatwymi ofiarami. Podobnie jest w przypadku Politechnicznej - skala
występujących tutaj zagrożeń nie została poprawnie oceniona przez łodzian.
Karolew (osiedle bloków z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego
wieku) oraz sąsiednie Nowe Sady (tereny przemysłowe z uwięzioną funkcją
mieszkaniową) naznaczone są kradzieżami z pojazdów i pojazdów, włamaniami do
mieszkań i obiektów handlowych, rozbojami, bójkami i pobiciami. Tutejsze wysokie
5 |
S t r o n a
[ Pobierz całość w formacie PDF ]